O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

Egey,
Mannar, Qora va loniya dengizlarida
 
juda avj olib ketgan. Miloddan avvalgi V 
asming birinchi yarmida Afina O rta yer dengizi havzasidagi eng kuchli davlatga 
aylangan edi.
Peloponnes urushi. Polis tizimining inqirozi
Yunoniston shahar-davlatlari o'rtasida miloddan awalgi 431-404 yillarda 
bo'lib, o'tgan urushlami Peloponnes urushlari deyilib, uni 
Fukidid "Tarix"idan,
Ksenofontning "Gresiya tarixi", Diodoming "Tarixiy kutubxona asarlari
”, Plutarx va 
Aristofan ma’lumotlari orqali bilib olamiz.
Urushlar qadimgi Yunoniston quldorlik jamiyatida ichki ziddiyatlaming 
jamlanishi va keskinlanishi natijasida kelib chiqqan ediki, biz ziddiyatlarga 
viloyatlaming notekis rivojlanishi asos bo'lgan.
Yunonistonda 1-Afina dengiz ittifoqi bilan bir qatorda Peloponnes ittifoqi bilan 
bir qatorda ham bor edi. U miloddan avvalgi VI asming ikkinchi yarmida tuzilgan 
bo'lib, unga 
Megara, Korinf, Agros, Tirinf
kabi shahar-davlatlar a’zo edilar. Bu 
ittifoqqa Sparta boshchilik qilgan. O'tmishda 1-Afina ittifoqi bilan Peloponnes 
ittifoqi o'rtasida sulh shartnomasi ham tuzilgan edi. Sulh shartnomalarida 
ittifoqchilaming bir-birlariga qo'shin tortmasliklari, tinch-totuv yashashliklari 
ta’kidlangan.
Ammo keyingi voqealar 1-Afina ittifoqi bilan Peloponnes ittifoqi o'rtasida 
qator ziddiyatlar va kelishmovchiliklami keltirib chiqaradi. Bu ziddiyatlaming tagida 
u yoki bu ittifoqning butun Yunonistonda hukmronlikni qo'lga kiritish masalasi 
yotardi. Bu masala urushni keltirib chiqaradigan bosh omil edi. Urushning 
boshlanishini tezlashtirgan birinchi mojaro, bahona qadimgi yunon dunyosining 
g'arbiy chekkasidagi 
Epidami koloniyasi va Kerkira orolid
a yuz bergan edi. Bu 
joylar Yunonistondan Janubiy Italiya va Sisiliya oroliga boriladigan dengiz yo'lidagi 
ikki muhim bekat edi. Shu ikki joydagi mojarolar mfayli Peloponnes ittifoqiga a’zo 
bo'lgan Korinf bilan Afina o’rtasida ham nizo chiqqan. Urushni tezlashtirishga sabab 
bo'lgan ikkinchi bahona Xalkidika yarim orolidagi Korinf koloniyasi Potideyada ham 
yuz bergan. Bu yerda ham 1-Afina ittifoqi bilan Korinf o'rtasida mojaro chiqgan.