O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

Kichik Osiyoning 
sharqi va 
Janubiy Arabistonga 
suqilib kirdilar, 
Ispaniyadan 
kumush hamda 
Britaniyadan 
qo’rg’oshin tashigan. Iosiy davrida 
Yahudiyada monoteistik harakat boshlanadi. 
Yaxva, 
yagona xudo deb e’lon qilinadi.
Osuriyaning halokatidan keyin Sharqiy o’rtayer dengizi Misr va Bobil 
o’rtasidagi raqobat maydoniga aylanadi. Er. aw . 609-yilda 
firavn Nexo II Megiddo
yonidagi jangda losiya qo’shinlarini yengib, 
Yahudiya Misrga 
tobe bo’ladi. 
Misr va
Bobil 
o’rtasidagi raqobat oxir-oqibatda er. avv. 587-yilda 
Yahudiyani 
halokati, 
yahudiylarning 
Mesopotamiyaga 
asir qilinib olib ketilishi, butun 
Sharqiy o’rtayer
dengizini 
Bobilga 
tobe bo’lishi bilan yakunlanadi. Er. aw . 539-yilda axmoniylar 
tomonidan Bobilni bosib olinishi bilan bu hududda forslar hukmronligi o’matiladi va 
Ahmoniylar 
Quddus, 
uning atrofidagi hududlarga cheklangan muxtoriyatlar 
berdilar.
Sharqiy o’rtayer dengizi hududini eng katta yutug’i alfavitli yozuvni yaratilishi 
edi. Er. aw . II ming yillikda 
Sharqiy o’rtayer dengizi shaharlarida 
savdo- 
hunarmandchilik, dengizchilikni taraqqiyoti, barchani qondiradigan savdo ishlarini 
tez yuritishga imkon beradigan oddiy yozuvni yaratishni talab qildi. Er. aw . XV-XII 
asrlardayoq 
Ugaritda 
o’ttiz belgili 
mixxat alfaviti 
qo’llanilgan. Finikiya alfaviti 
yanada takomillashgan tizim bo’lib yunonlar tomonidan qabul qilinib, keyinchalik 
barcha zamonaviy alfavitlarga asos bo’ldi.
Sharqiy o’rtayer dengizi xudolar panteoni tabiat kuchlarini aks ettiradi. Har bir 
shahami o’z homiy ma’budi bor edi: 
Bal 
(hokim) yoki 
El 
(xudo), ba’zida