O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

Misr sivilizatsiyasida 
giksoslar shartli XV-XVI (1710-1580-yilIar) sulolalar sifatida 
belgilanadi. Ular mamlakatni qariyb 150 yil boshqardilar.
~ 130 ~

---

Yangi podsholik davrida buyuk Misr davlati sivilizasiyasi (er. aw . XVI-XII
asrlar)
Fiva 
hokimlari giksoslami mamlakatdan haydab chiqarishga boshchilik 
qildilar, er. aw . XVI asr o’rtalarida podsho 
Yaxmos I 
giksoslami tor-mor qildi. 
Avaris shahri, janubiy Falastindagi giksoslar tayanchi Sharuxen qal’asi ishg’ol 
qilindi. Giksoslami haydalishi bilan Misr tarixida-yangi podsholik (er. aw . 1584- 
yildan-1075-yilgacha) davri boshlandi. Yaxmos yangidan Mismi birlashtirgan XVIII 
sulola asoschisi bo’ldi.
Yangi podsholik davrida Misr qo’shinlari qayta tashkil qilindi. Giksoslar 
ta'siri ostida qo’shin tarkibiga jang aravalari kiritildi. Misrda ot zavodlari tashkil 
qilinib, xo’jalikning yangi sohasi yilqichilik paydo bo’ldi. Ot zavodlari davlat 
hokimiyati tomonidan tashkil qilindi va 
ulami 
oliy mansabdor boshqargan. 
Piyodalar asosiy harbiy qo'shinning asosiy qismi bo'lib qoldi. Ammo uning qurol 
turlari yangilandi. Qilichning 2 turi: og'ir, to’gri va yengilroq o’roqsimon qilichlar 
paydo bo’ldi. Dushmanlardan yaxshiroq himoya uchun askarlar plastinkali sovut 
kiya boshladilar. Qo’shin safini og'ir qurollangan kamonchi va nayzachilar to’ldira 
boshladi. 
Qo’shinning yangi 
turi harbiy dengiz floti paydo bo’ldi. Mudofaa 
inshootlari 
(fortifikatsiya) qurish san'ati takomillashdi. Misrliklar bosib olingan 
hududlarida kuchli 
mustahkamlangan 
qal'alami qura boshladilar. 
Qo’shinni 
to’ldirish tartibi o’zgardi. Askar olishning yangi qoidasiga ko’ra, har 10 balog’atga 
yetgan erkaklardan biri harbiy xizmatga chaqiriladigan bo’ldi. 
Ammo bu tartib 
qo’shinni to’liq to’ldirish imkoniyatini bermadi. Shu sababli, XIX sulola davridan 
boshlab, yo’llanma chet el askarlari qo’shinning yarmini tashkil qila boshladi.
XVIII 
sulola kuchli qo’shinga tayanib, bosqinchiiik siyosatini olib bordi. 
Ayniqsa, 
Sharqiy O’rtayer dengizi qirg’og’iga nisbatan 
istilochilik hujumlari 
kuchayib ketdi. Bu hududda er. aw . XV asrda Misrga qarshi faqat birgina Mitanni 
davlati jiddiy qarshilik ko’rsata olar edi. Mitanni XVI asr oxiri XV asming 
birinchi yarmida qudratli davlatga aylangan edi. U Misming Suriya va Falastinga 
ekspansiyasini to’xtatish uchun Kadesh shahri boshchiligidagi Suriya va Falastinning 
kichik davlatchalari koalitsiyasini har tomonlama qo’llab-quvvatladi. Natijada bu 
ittifoq Misr ekspansiyasini vaqtinchalik to’xtatdi. Misr janubda 
uchinchi Nil 
ostonalaridagi hududlami bosib oldi.
Yaxmos I giksoslami Osiyodan haydab chiqarib Finikiyada Misming ta’sirini 
qayta tikladi. Uning o’g’li Amenxotep I Osiyoda hech qanday urush olib bormadi, 
keyingi fir’avn Tutmos I (er. aw . XVI asr oxiri) davrida Misr Yaqin Sharqning eng 
katta davlatlaridan biriga aylandi. Nubiya (Kush)da katta yutuqlarga erishilib Kamos 
Misming hududini Nilning ikkinchi ostonasigacha, Amenxotep I yana janubga 
tomon kengaytirdi. Amenxotep Iga uning kuyovi harbiy boshliq Tutmos voris bo’ldi. 
U er. aw . XVI asr oxirida Yuqori Mesopotamiyadagi Mitanni davlatiga qarshi urush 
boshladi. Bu davlat shimoliy Suriyani nazorat qilar edi. Misr Mitannidan shimoliy 
Suriyani tortib olib, o’z nazorati ostiga oldi. Nubiyada misrliklar Nilning uchinshi 
ostonasidagi ilgari mustaqil bo’lgan Kish davlatining poytaxti Kermani egalladilar.
-
131
-

---

Tutmos