O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus vazirligi ’ samarqand davlat universeteti

12.3 Davlatning ijtimoiy siyosati: kontseptsiyasi, printsiplari va uni amalga oshirish usullari

Davlatning ijtimoiy siyosati - bu davlatning fuqarolarning manfaatlari va ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan jamiyatning ijtimoiy sohasi rivojlanishini boshqarishdagi faoliyati.
Ijtimoiy siyosatning asosiy vazifalari:

• 
  farovonlikni oshirish;
  
• 
  odamlarning mehnat va yashash sharoitlarini yaxshilash;
  
• 
  ijtimoiy adolat tamoyillarini amalga oshirish.
  

Ijtimoiy siyosat nafaqat moddiy, balki shuningdek, jamiyat a'zolarining siyosiy va ma'naviy manfaatlari.
Iqtisodiy siyosatning asosiy ijtimoiy vazifasi ishchilarning iqtisodiy faoliyati samaradorligini oshirishga qiziqishini ta'minlashdan iborat. Ijtimoiy siyosat iqtisodiyot uchun quyidagi muammolarni keltirib chiqaradi:

• 
  odamlarning ijtimoiy ehtiyojlarini qanday qondirish;
  

158

• 
  foydalarning jamiyatda adolatli taqsimlanishini qanday ta'minlash kerak;
  
• 
  odamlarning farovonligi o’sishi ijtimoiy takror ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga mos ravishda qanday bo’lishini ta'minlash.
  

Davlat ijtimoiy siyosatining asosiy yo’nalishlari:

• 
  jamiyat a'zolariga minimal daromadni kafolatlash;
  
• 
  jamiyat a'zolarining qobiliyatlarini, birinchi navbatda, mehnat qobiliyatini saqlash va rivojlantirish;
  
• 
  jamiyat a'zolariga maqbul darajadagi ijtimoiy xizmatlarni taqdim
  

etish.
Davlatning ijtimoiy siyosati ijtimoiy himoya va ijtimoiy kafolatlar
orqali amalga oshiriladi.
Ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni hal qilishdagi muvaffaqiyat yoki muvaffaqiyatsizlik ma'lum iqtisodiy tizim va jamiyatning o’zi barqarorligi yoki beqarorligini oldindan belgilab beradi.
Ijtimoiy barqarorlik quyidagilarni o’z ichiga oladi:

• 
  asosiy iste'mol tovarlari va xizmatlari narxlarining barqaror darajasi;
  
• 
  aholi daromadlarining gipertrofiyalangan differentsiatsiyasini oldini olish;
  
• 
  jamiyat a'zolari uchun ishonchli ijtimoiy himoya va ijtimoiy kafolatlar tizimini shakllantirish.
  

Jamiyatning ijtimoiy beqarorligi asosan aholi daromadlarining keskin farqlanishi bilan bog’liq bo’lib, bu aholining ikki qutbli qatlami - haddan tashqari boy va kambag’allarning paydo bo’lishini anglatadi.
Davlatning ijtimoiy siyosati fuqarolarning mamlakat iqtisodiy rivojlanishi natijalari uchun ijtimoiy javobgarligini nazarda tutadi. Fuqarolarning iqtisodiy samaradorlik uchun ijtimoiy javobgarligini oshirish quyidagi talablar bajarilgan taqdirda mumkin:

• 
  mamlakat aholisining iqtisodiy va ijtimoiy ahvolini tadbirkorlik faoliyatiga mutanosib ravishda yaxshilash;
  
• 
  iqtisodiy faoliyat natijalariga qarab daromad va iste'molni oqilona farqlash;
  

159

• 
  davlat, fuqarolar o’z daromadlari va tadbirkorlar o’rtasida ijtimoiy ehtiyojlarga sarflanadigan xarajatlar nisbati maqbul darajasiga erishish.
  

4.