O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus vazirligi ’ samarqand davlat universeteti

Internetsaytlari:

1. 
   http://www.gov.uz
   
2. 
   http://www.press-service.uz
   
3. 
   http://www.mineconomy.cc.uz
   
4. 
   http://www.mf.uz
   
5. 
   http://www.stat.uz
   
6. 
   http://www.soliq.uz
   
7. 
   http://www.edu.uz
   
8. 
   http://www.tsue.uz
   
9. 
   http://www.tfi.uz
   

243

MUNDARIJA

KIRISH……………………………………………………………………….		3
I BOB.	MAKROIQTISODIYOT FANINIGA KIRISH…………….	4
1.1.	Asosiy makroiqtisodiy masalalar. Makroiqtisodiyot fanining predmeti……………………………………………………….	4
1.2.	Makroiqtisodiyot fanining tadqiqot usullari…………………..	10
1.3.	Chegaralangan resurslar va ―daromadlar –xarajatlar‖ning doiraviy oqimi modeli…………………………………………	12
II BOB.	ASOSIY MAKROIQTISODIY KO’RSATKICHLAR VA ULARNI HISOBLASH………………………………………	18
2.1	Milliy iqtisodiyotni tahlil qilishda qo’llaniladigan asosiy ko’rsatkichlar…………………………………………………	18
2.2	Yalpi ichki maxsulot tushunchasi va uni hisoblash usullari…	19
2.3	Milliy hisobchilik tizimidagi boshqa ko’rsatkichlar…………	24
2.4	Nominal va real YaIM…………………………………………	28
III BOB.	BOZOR IQTISODIYOTINING DAVRIY RIVOJLANISHI. ISHSIZLIK……………………………….	32
3.1	Iqtisodiy davrlar va iqtisodiy tebranishlarning sabablari………	32
3.2	Mehnat bozori va ishsizlik……………………………………..	35
3.3	Ishsizlikning iqtisodiy oqibatlari.A. Ouken qonuni……………	38
3.4	Mehnat bozorini davlat tomonidan tartibga solish…………….	39
IV BOB.	INFLYATSIYA VA AKSILINFLYATSIYA SIYOSATI…	43
4.1	Inflyatsiyaning mohiyati va hisoblanish usullari………………	43
4.2	Inflyatsiyaning turlari. Talab va taklif inflyatsiyasi……………	46
4.3	Inflyatsiya va ishsizlik o’rtasidagi bog’liklik. Fillips egri chizig’i………………………………………………………..	51
4.5	Aksilinflyatsiya siyosati………………………………………	53
V BOB.	YALPI TALAB VA YALPI TAKLIF (AD – AS) MODELI.	57
5.1	Yalpi talab-yalpi taklif modeliga umumiy tavsif. Yalpii talab tushunchasi va grafigi…………………………………………
		57
5.2	Yalpi talabning baho va bahodan boshqa omillari……………	58
5.3	Yalpi taklif grafigi va omillari…………………………………	61
5.4	AD-AS modelida makroiqtisodiy muvozanat…………………	63
VI BOB.	ISTE‘MOL, JAMG’ARISH VA INVESTITSIYA FUNKSIYALARI......................................................................	69
6.1	Iste‘mol va jamg’arish, ularning grafiklari va funksiyalari……	69

244

6.2	Iste‘mol va jamg’arishga o’rtacha hamda chegaralangan moyillik………………………………………………………..	73
6.3	Investitsiyalarning mohiyati, grafigi va funksiyasi……………	74
6.4	Investitsiyalar dinamikasini belgilovchi foiz stavkasidan boshqa omillar………………………………………………….	77
VII BOB.	KEYNSNING TOVARLAR VA XIZMATLAR BOZORIDA MAKROIQTISODIY MUVOZANAT MODELI………………………………………………………	80
7.1	Klassik umumiy iqtisodiy muvozanat modeli…………………	80
7.2	Keynsning makroiqtisodiy muvozanat nazariyasi asoslari……	82
7.3	‖Keyns xochi‖. Ishlab chiqarish hajmining muvozanat darajasiga erishish mexanizmi…………………………………	84
VIII BOB.	PUL BOZORIDA MUVOZANAT…………………………..	90
8.1	Pul tushunchasi, funktsiyalari, pul muomalasi va uni o’lchash	90
8.2	Pulga bo’lgan talab. Pulga bo’lgan talab konsepsiyalari………	92
8.3	Pul taklifi. Bank multiplikatori……………………………….	95
8.4	Pul bozorida muvozanat………………………………………	97
IX BOB.	IQTISODIYOTNING MOLIYAVIY SEKTORI…………..	101
9.1	Davlat byudjetining mohiyati va funksiyalari…………………	101
9.2	Soliqlarning turlari va funksiyalari……………………………	103
9.3	Byudjet–soliq siyosatining mohiyati, usullari va byudjet multiplikatorlari………………………………………………..	110
9.4	Diskret va nodiskret fiskal siyosat. Byudjet taqchilligi va ortiqchaligi……………………………………………………...	116
X BOB.	BANK TIZIMI VA PUL-KREDIT SIYOSATI ……………	121
10.1	Banklar va ularning bozor iqtisodiyotidagi vazifalari…………	121
10.2	Kredit, uning vazifalari va turlari……………………………	123
10.3	Pul-kredit siyosatining maqsadlari, vositalari va ko’rinishlari…	125
XI BOB.	IQTISODIY O’SISH VA IQTISODIYOTDA DINAMIK MUVOZANAT………………………………………………	132
11.1	Iqtisodiy o’sish tushunchasi, o’lchanishi, omillari va tiplari…	132
11.2	Iqtisodiy o’sishning neokeynscha modellari. Ye.Domar va R.Xarrod modeli………………………………………………	135
11.3	Iqtisodiy o’sishning neoklassik modellari asoslari. R. Solou, J.Mid va A. Lyuis modellari……………………………………	138
XII BOB.	DAVLAT VA IQTISODIYOT. DAVLATNING IJTIMOIY SIYOSATI……………………………………………………	150
12.1	Davlatning iqtisodiyotni tartibga solish zarurligi, funksiyalari va vositalari.................................................................................	150

245

12.2	Daromadlarni va resurslarni ijtimoiy manfaatlarni e‘tiborga olgan holda qayta taqsimlash…………………………………...
		156
12.3	Davlatning ijtimoiy siyosati: kontseptsiyasi, printsiplari va uni amalga oshirish usullari………………………………………
		158
12.4	Aholining daromadi: ularning shakllanish manbalari va taqsimotning tengsizligi o’lchash………………………………
		160
12.5	Qashshoqlik va uning xususiyatlari……………………………	164
12.6	Aholini ijtimoiy himoya qilish…………………………………	168
XIII BOB.	TOVAR VA PUL BOZORIDA UMUMIY MUVOZANATLIK. IS-LM MODELI………………………
		171
13.1	IS - LM modelining mohiyati va asosiy tenglamalari…………	171
13.2	IS - egri chizig’i va uning tenglamasi…………………………	172
13.3	LM - egri chizig’i va uning tenglamasi………………………	174
13.4	IS-LM modelida makroiqtisodiy muvozanat…………………	176
XIV BOB.	XALQARO SAVDO NAZARIYASI………………………	179
14.1	Merkantilistlar va fiziokratlarning xalqaro savdo konsepsiyalari………………………………………………….
		179
14.2	Xalqaro savdoning klassik nazariyasi.........................................	180
14.3	Xalqaro savdoning neoklassik nazariyasi………………………	185
XV BOB.	TASHQI SAVDO SIYOSATI………………………………	189
15.1	Xalqaro savdoning zaruriyati va uning asosiy ko’rinishlari……	189
15.2	Tashqi savdo siyosatining mohiyati va vositalari………………	191
15.3	Ishlab chiqaruvchilarga subsidiyalari va eksport subsidiyalari...	196
XVI BOB.	TO’LOV BALANSI VA VALYUTA BOZORI……………	201
16.1	To’lov balansi: tushunchasi, tuzilishi, tayyorlash tamoyillari…	201
16.2	To’lov balansini tartibga solish vositalari va usullari…………	205
16.3	Valyuta va valyuta tizimi tushunchasi…………………………	206
16.4	Valyuta bozori va valyuta kursini belgilovchi omillar…………	207
GLOSSARIY…………………………………………………………………		212
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI....................................		241

246

247
Mirzaxodjayev A.B., Sharifov Sh.S., Boboqulov S.B.

―MAKROIQTISODIYOT‖
fanidan o’quv qo’llanma
Muharrir Х. Rahimova Musahhih O. Shukurov
Texnik muharrir B. Egamberdiyev

ISBN – 978-9943-

2021 yil 11 iyulda tahririy-nashriyot bo`limiga qabul qilindi. 2021 yil 19 iyulda original-maketdan bosishga ruxsat etildi. Qog`oz bichimi 60х84_1/16. ―Times New Roman‖ garniturasi.

Offset qog`ozi. Shartli bosma tabog`i –15,5.
Adadi 50 nusxa. Buyurtma № 468

SamDU tahririy-nashriyot bo`limida chop etildi.

140104, Samarqand sh., Universitet xiyoboni, 15.




248