O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta maxsus

Yassi to'lqinlar. Agar to'lqinning tarqalish jarayonini chuqurroq o'rgansak na faqat x o'qi bo'ylab yo'nalgan zarralar, balki ma'lum hajmdagi zarralar majmuyi ham tebranadi. Boshqacha aytganda, tebranish manbayidan tarqalayotgan to'lqinlar fazoning yangi-yangi sohalarini egallab boradi. t vaqtda tebranish yetib borgan nuqtalarning geometrik o'rniga to 'lqinfronti deyiladi. Bir xil fazada tebranadigan nuqtalarning geometrik o'rniga esa to 'lqin sirti deyiladi.
To'lqin sirti konsentrik sferalardan iborat bo'lishi mumkin. Sirti sferalardan iborat bo'lgan to'lqinga yassi yoki sferik to 'lqin deyiladi. To'lqin sirtiga perpendikular yo'nalgan chiziqqa nur deyiladi. To'lqin nur yo'nalishi bo'ylab tarqaladi.
Gyuygens prinsipi. Muhitning to'lqin yetib borgan har bir nuqtasi ikkilamchi to'lqinlarning nuqtaviy manbayi bo'ladi. Ikkilamchi to'lqinlarga urinma sirt keyingi ondagi to'lqin sirtidir. Gyuygens prinsipi to'lqinlarning qaytishini tushuntirib beradi.. To'lqinning qaytish qonuni. Tushayotgan va qaytayotgan nurlar va tushish nuqtasiga o'tkazilgan perpendikular bir tekislikda yotishadi. Qaytish burchagi γ tushish burchagi α ga teng.
To'lqinning sinishi. Ikki muhit chegarasida to'lqin yo'nalishining o'zgarishiga to'lqinning sinishi deyiladi. Tushayotgan nur, singan nurva nur tushgan nuqtaga ikki muhit chegarasiga o'tkazilgan perpendikular bir tekislikda yotadi. Tushish burchagi sinusining sinish burchagi sinusiga nisbatan har ikkala muhit uchun ham o'zgarmas kattalikdir.
TARQATMA SAVOLLAR
1. To'lqin deb nimaga aytiladi?
2. To'lqin tarqalganda muhit zarralari qanday harakatlanadi?
3. To'lqin tarqalganda moddalar ko'chadimi yoki energiya?
4. To'lqinlarning turlari.
5. Elastik to'lqinlar deb qanday to'lqinlarga aytiladi?
6. Bo'ylanma to'lqinlar deb qanday to'lqinlarga aytiladi?
5. Dars yakuni
O’qituvchi o’tgan yangi mavzu bo’yicha tushnmagan savollarga javob beradi,darsni mustahkamlashdagi o’quvchilar javobini muhokama qilib, o’quvchilar bilmini baholaydi va darsni yakunlaydi
6.Uyga vazifa:
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
XIII. O’qituvchi uchun adabiyotlar
1.N.M.SHахmаеv, S.N.SHахmаеv, D.SH.SHоdiеv. Fizikа. 9-sinf uchun dаrslik. - T.: “O’qituvchi”, 1996.
2.N.M.SHахmаеv, S.N.SHахmаеv, D.SH.SHоdiеv. Fizikа. 10-sinf uchun dаrslik. - T.: “O’qituvchi”, 1996.
3.N.M.SHахmаеv, S.N.SHахmаеv, D.SH.SHоdiеv. Fizikа. 11-sinf uchun dаrslik. - T.: “O’qituvchi”, 1998.
4.I.K.Kikоin, А.K.Kikоin. Fizikа. 9-sinf uchun dаrslik. -T.: “O’qituvchi”, 1995.
5.M.G.Myakishеv, B.B.Buхоvtsеv. Fizikа. 10-sinf uchun dаrslik. -T.: “O’qituvchi”, 1996.
6.M.G.Myakishеv, B.B.Buхоvtsеv. Fizikа. 11-sinf uchun dаrslik. -T.: “O’qituvchi”, 1998.
7.L.S.Jdаnоv, G.L.Jdаnоv. Fizikа kursi. o’rtа mахsus o’quv yurtlаri (kоllеjlаr) uchun dаrslik. - T.: “O’qituvchi”, 1993.
8.А.YUsupоv, S.Umаrоv. Fizikаdаn mаsаlаlаr to’plаmi. -T.: “O’qituvchi”, 1995.
9.K.Tursunmеtоv, А.Uzоqоv, I.Bo’ribоеv, А.Хudоybеrgаnоv. Fizikаdаn mаsаlаlаr to’plаmi(Аkаdеmik litsеy, kаsb-hunаr kоllеjlаri uchun o’quv qo’llаnmа). -T.: “O’qituvchi”, 2001.
10.А.P.Rimkеvich, P.А.Rimkеvich. Fizikаdаn mаsаlаlаr to’plаmi. - T.: “O’qituvchi”, 1997.
11.O’rtа mаktаbdа fizikа prаktikumi. L.I.Аntsifеrоvа, V.А.Burоv, YU.I.Dik. - T.: “O’qituvchi”, 1991.

“TASDIQLAYMAN”