O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi

Tizimli blok- kompyuter ishini boshqarishni ta’min-laydigan asosiy qism hisoblanadi. Uning tarkibiga quyidagilar kiradi: mikroprosessor, operativ xotira, qattiq disk(vinchester). Tizimli blokda eng asosiysi Materinskaya plata(inglizcha «Motherboard» so’zidan olingan) hisoblanadi. Unga prosessor, xotira mikrosxemalari va kompyuterning boshqa qismlaridan kelgan shleyf-kabellar o’rnatilgan.
Kompyuterning eng asosiy elementlaridan biri, ya’ni “miya”si mikroprosessor hisoblanadi. Mikroprosessor hajm jihatidan uncha katta bo’lmagan, ya’ni bir necha santimetrli elektron sxema bo’lib, uning yordamida barcha hisoblashlar hamda ma’lumotlar almashinuvi bajariladi. Mikroprosessor yuzlab har xil hisoblashlarni bajaradi, bajarish tezligi sekundiga yuz million operasiyaga to’g’ri keladi. IBM PC turidagi kompyuterda asosan Intel firmasi ishlab chiqargan mikroprosessorlar o’rnatilgan. Ba’zi kompyuterlarda AMD, Gyrx, IBM firmalarining mikroprosessorlari ham ishlatilgan. Intel firmasida tayyorlangan mikroprosessorlarning Intel - 8088, 80286, 80386 (SXbaDX modifikasiyasi) 80486 (turli xil modifikasiyalarda), Pentium va Pentium Pro kabi turlari mavjud. Ular bir-biridan operasiyalarni bajarish tezligi bilan farq qiladi. Masalan, Pentium Pro mikroprosessori dastlab ishlab chiqarilgan Intel 8088 mikroprosessorga qaraganda, operasiyalarni bir necha ming marta tez bajaradi.
1997 yildan boshlab oddiy Pentium prosessori o’rniga Pentium MMX(Multimedia Extension) prosessori ishlab chiqarildi. Bu prosessor ovozli va video ma’lumotlarni qayta ishlash uchun qo’shimcha buyruqlarga ega bo’ldi. 1999 yilda I ntel firmasi yana qo’shimcha o’nlab buyruqlarni bajaruvchi Pentium III prosessorini ishlab chiqdi. Bu prosessor Internetda ishlashni tezlashtirish, o’yinlarda tasvirlar sifatini kuchaytirish imkoniyatlariga ega bo’ldi. 2001 yildan boshlab Pentium IV mikrop rosessori ishlab chiqila boshlandi.
Quyida shaxsiy kompyuterlarning ba’zi xarakteristikalari keltirilgan.

Parametri	Mikroprosessor tiplari
	80486 DX	Pentium	Pentium Celeron	Pentium II	Pentium III	Pentium IV
Ishchi(Takt ovaya) chastotasi (MGs)	50-100	75-200	330-800	220-500	500-900	1000-2000

Razryadli- ligi(bit)	32	64	64	64	64	64
Operativ xotirasi (Mbayt)	4, 8, 16	8, 16, 32	32, 64, 128	32, 64, 128	64, 128, 256	128, 256, 512
Kesh-xotir (Kbayt)	256	256,512	128 -1 darajali, 512,1024	256, 512, 1024	256, 512, 1024	512, 1024, 2048
Qattiq disk hajmi(Gbay t)	0,8-2,0	1,0-6,4	4,3-20,0	6,4-20,0	10,0-30,0	20,0-50,0

Operativ xotira - kiritiluvchi ma’lumot va dasturlami
kompyuter ishlash jarayonida vaqtincha xotirada saqlaydi. Eski shaxsiy kompyuterlarga 1 dan 16 Mbaytgacha xotiraga ega bo’lgan operativ xotira o’rnatilgan, hozir esa 32, 64, 128, 256, 512 Mbaytli operativ xotira o’rnatiladi. DOS rejimida ishlash uchun kompyuter opreativ xotirasi 1-4 Mbayt, Windows 3.1, 3,11 lar uchun 4-8 Mbayt bo’lishi etarli edi. Windows 95/98 OTlar uchun kamida 16 Mbaytli operativ xotira talab qilinadi. Umuman kompyuterning operativ xotirasi qancha katta bo’lsa, dasturlar bilan ishlash shuncha tezlashadi hamda bir vaqtda ko’p dasturni ishga tushirish mumkin.