O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi

Adabiyotlar ro'yxati:

1. 
   O’zbekiston Respublikasining «Axborot, axborotlashtirish va uni himoyalash
   

haqida» gi qonuni.

2. 
   M.T.Azimjanova, Muradova, M.Pazilova. Informatika va axborot texnologiyalari. O’quv qo’llanma. T.; 2013 y.
   
3. 
   Б.Стариченко. Теоретические ocHOBii информатики. Москва. 2003 г.
   
4. 
   Г.И.Шездюков. Экономическая информатика и впчеслительная техника. Т.:,
   

1996 г.
Amaliy mashg’ulot №
Mavzu: Kompyuterda axborotni qayta ishlashning arifmetik asoslari. Sanoq
sistemalari.
Ishning maqsadi: Axborot, belgi va axborotni kompyuterda qayta ishlashning arifmetik asoslarini tushuntirish.
Kutilayotgan natija: Talabalar kompyuterda axborotni qayta ishlashning arifmetik asoslari va sanoq sistemalar haqida ma’lumot berish.
Laboratoriya jihozlari: Tarqatma topshiriqlar, kompyuterlar.
Ish rejasi:

1. 
   Axborot miqdori-noaniqlikning kamayish o ’lchami sifati.
   
2. 
   Belgining kodini aniqlash.
   
3. 
   Belgini sonli kodiga ko ’ra aniqlash
   
4. 
   Sanoq sistemalari bilan ishlash
   

Nazariy ma ’lumotlar:
Axborot miqdori-noaniqlikning kamayish o’lchami sifatida
Axborot atrof-muhitning obektlari va hodisalari, ularning o’lchamlari, xususiyatlari va holatlari to’g’risidagi ma'lumotlami bildirib, u insonlar o’rtasida ma'lumotlar, odamlar va sun'iy qurilmalar o’rtasida signallar ayirboshlashni ifoda etadi.
“Axborot“ so’zi informatika fanida tayanch iboradir. Inforvatio-lotincha so’z bo’lib, u xabar, tushuntirish, tanishish manosini bildiradi.
Axborot tushunchasi ko’p manoli, shuning uchun unga aniq ta'rif berish qiyin, uni boshqa tushunchalar orqali ifodalab tushuntirishga urnab ko’rish mumkin. Informatikada “axborot” noaniqlikning kamayish o’lchovi sifatida kiritiladi. Bunday yondoshish axborotni sonli o’lchashga imkon beradi, bu informatika uchun muhimdir.
Axborot tushunchasini aniqlashni batafsilrok ko’ramiz. Atrofda ko’pincha malum bir ehtimollik bilan sodir bo’lishi mumkin bo’lgan voqealarning bir nechta miqdori bo’lishi mumkin. Masalan tanganing tashlanganda qaysi tomon bilan tushishi. Tashlanishdan oldin aniqmaslik mavjud bo’ladi, tanga tashlanganidan keyin to’la aniqlilik kiritiladi. Bo’lishi mumkin voqealarning soni qancha ko’p bo’lsa, natijaning boshlang’ich aniqmasligi ko’p bo’ladi, eng asosiysi tajriba o’tkazilganidan keyin shuncha ko’p axborot miqdori olingan bo’ladi.
Ixtiyoriy miqdorni sonli aniqlash uchun o’lchov birliklarini tanlash kerak. Axborot miqdorini aniqlash uchun ham o’lchov birliklarini kiritish zarur.
Axborotning o’lchov birligi sifatida, aniqmasligi 2 tagacha kamaytirib olib kelingan axborot miqdori qabul qilingan. Bu birlik bitdir.
Tangani tashlash misolida noaniqlik ikki marta kamayadi, demak hosil bo’lgan axborot 1 bitga teng bo’ladi.
Kompyuterda axborot ikkilik kodda yoki alfaviti 0 va 1 raqamlaridan iborat mashina alfavitida ifodalanadi. Bu raqamlarga ikkita teng kuchli holat deb qarash mumkin. Bitta ikkilik xona yozilganda u 1 bitga teng bo’lgan (0 yoki 1) axborot miqdorini bildiradi. Bunda axborot ikkita ikkilik xonali bo’lsa, 2 bitga, 3 tasi 3 bitga va h. k.ga teng bo’ladi. 1 ta ikkilik xona yordamida har xil N ta ikkilik sonlarining nechtasini yozish mumkin?
Bitta ikkilik son bilan: ikkita - 0 va 1;
Ikkita ikkilik son bilan: to’rta - 00; 01; 10; 11;
Uchta ikkilik son bilan: sakkizta - 000; 001; 010; 011; 100; 101; 110;111;
Shu tartibda davom etadi. Umumiy hol uchun quyidagi formula kiritilgan: N — 2¹, bu erda i ikkilik xonalar soni. Barcha axborot belgilari jamlanganda ularning soni 256 taga teng bo’lgan. 256 ta belgining har birini ikkilik tizimning bir xil miqdordagi necha xonali soni bilan yozish mumkin?