O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi

Ovozli xarita - ovoz (musiqa, ovoz va hokazo) yozish va eshitishni ta’minlaydi. Shaxsiy kompyuterning qo’shimcha qurilmalari
Shaxsiy kompyuterning qo’shimcha qurilmalari quyidagilardan iborat: printer, modem, skaner, plotter, strimer va hokazo.
Printer (chop qilish qurilmasi) - har xil (matnli, grafik yoki rasm) ma’lumotlarni qog’ozga chop qilish uchun xizmat qiladi. Printer qurilmasida ma’lumotlarni qora rangda yoki rangli tarzda chop qilish mumkin. Printerlar chop qilish tezligi va sifati bo’yicha bir-biridan farq qiladi. Printerlarning yuzlab turlari mavjud, odatda, ignali(matrichnbie), siyohli(struynbie) va lazerli(lazernbie) bO’ladi.
IBM PC kompyuteri uchun ignali printerlar chop etiladigan ma’lumotlarni nuqtalardan yasaydi. Bu turdagi printerlarda chop qilish tezligi va sifati past, hamda ishlash jarayonida shovqin hosil qiladi.
Siyohli printerlarda ma’lumotlar maxsus siyohdonlar yordamida siyoh tomchilarini purkash bilan chop qilinadi. Bu turdagi printerlar minutiga 3-5 betli(oq-qora) va 0,6­2,5 betgacha(rangli) ma’lumotlarni chop qilish tezligiga ega. Siyohli printerlarning HP Deskjet 695C, Canon BJC-1000, Epson Stylies 440, Lexmark Colorjet 1100, Xerox XJ6C va hokazo turlari mavjud.
Lazerli printerlar tez va shovqinsiz ishlaydi hamda yuqori chop qilish tezligini(1 minutda 4 betdan - 40 betgacha) ta’minlaydi. Lazerli printerlarning HP LaserJet 1100, 1200, 1300, Canon LBP-810, Canon LBP-1120, Xerox DocuPrint P8c, Lexmark Optra E310 va hokazo turlari mavjud.
Siyohli va lazerli printerlar ma’lumotlarni oq-qora yoki rangli chop qilish imkoniyatiga ega. Lazerli printerlarning kamchiligi bahosining qimmatligi hamda elektr energiyasini ko’p sarf qilishi bilan belgilanadi.
Strimer-magnit tasmali mikrokassetaga ma’lumotlarni yozish qurilmasi. Qattiq diskdagi ma’lumotlarning nusxasini olib qo’yish uchun strimer keng ishlatiladi. Strimerlar bir-biridan hajmi bilan farq qiladi, ya’ni bitta kassetaga hajmi 20 Mbaytdan 40 Gbaytgacha bo’lgan ma’lumot yozish mumkin.
Modem - telefon tarmoqlari orqali boshqa kompyuterlar
bilan ma’lumotlar almashinishda ishlatiladi. Modemlar ikki xil, ichki va tashqi turlarga bo’linadi. Internetda to’la qiymatli(mulbtimedia, ovoz, grafikli tasvirlar bilan) ishlash uchun modemning tezligi yuqori bo’lishi kerak. Shuning uchun, kompyuterga ma’lumotlarni qabul qilish va uzatish tezligi 28, 33 56
Kbit/sekund(Kilobit, yoki 1000 bit/sekund) va undan yuqori bo’lgan modemlar o’rnatiladi. Eng yaxshi modemlarni US Robotics firmasi ishlab chiqaradi: Sportster-havaskorlar uchun, Courier-professionallar uchun. Ichki(kompyuter ichiga qo’yiladi) va tashqi(COM-port orqali ulanadi) modem tiplari unchalik bir-biridan farq qilmaydi. Lekin, savol tug’iladi, ichki modem qulaymi yoki tashqi modem. Ichki modem tashqi modemga nisbatan arzon hamda u kompbterning ichiga qO’yilganligi bois, foydalanuvchi ishchi stolida o’ralashib yotmaydi va COM-portni band qilmaydi. Ammo tashqi modemning ichki modemga nisbatan bitta afzallik tomoni mavjud. Agar ma’lumotlarni uzatish vaqtida modem to’xtab(zavisatb) qolsa, u holda ichki modemni ishga tushirish uchun barcha ishlab turgan dasturlarni yopish va kompyuterni qayta ishga tushirish talab qilinadi. Bu holda, agar tashqi modem bO’lsa, faqat uni o’chirish va qaytadan ishga tushirish kifoya bO’ladi.