16-rasm. o‘zbekiston Respublikasi ta’lim muassasalarining davlat boshqaruvi
17.2. Korxonalarda innovatsion faoliyatni boshqarish, innovatsion loyihalarni moliyalashtirish tizimi. Innovatsion loyihalarni iqtisodiy samaradorligini baholash.
Innovatsion loyiha ham tovar mahsuloti hisoblanadi va talabga qarab sotiladi. Innovatsiyalar bozorining asosiy tovari — mualliflik huquqiga amal qilgan holda va amaldagi qonunchilik hamda me’yoriy hujjatlarga muvofiq rasmiylashtirilgan ilmiy-tadqiqot natijasi, ilmiy mehnat mahsuloti, shuningdek, har qanday axborot manbaida qayd etilgan yangi bilimlar yoki qarorlarni o‘zida mujassam etgan ilmiy-texnik faoliyat hisoblanadi. Shundan kelib chiqib, innovatsion loyihalarni ishlab chiqaruvchilar nafaqat o‘z loyihalarini foyda bilan sotishi, balki ushbu loyihadan foydalanuvchilar ham qo‘shimcha daromad olishlari mumkin69.
Hozirgi vaqtda ilmiy ishlanmalardan foydalanishning samaradorlik darajasini oshirish, fundamental va amaliy tadqiqotlarning natijalarini ishlab chiqarishga joriy etish eng muhim hamda dolzarb muammolardan hisoblanadi.
Biz davlat sektori faoliyati sifatida rivojlantirish uchun ilm-fan va texnologiya, mamlakat muammolarini ishlab chiqish ustida ish rivojlangan mamlakat olimlari tomonidan katta ahamiyat beriladi. Bu model tez o‘zgaruvchan bo‘ladi. Davlat sektori tadqiqot yangi, xalqaro fan innovatsion tizimlari va davom xalqaro ilmiy-tadqiqot institutlari orqali, muhim rol o‘ynashni davom etadi. Shu bilan birga, xususiy sektor muhim rol yangilik ishlari qanday tushunish orqali paydo bo‘ladi. PPP uchun yangi modellar qo‘llab-quvvatlovchi bir tartibga solish iqlim, sanoat, hatto bozor qobiliyatsiz vaziyatlarda, rivojlantirish uchun ilm-fan investitsiya imkonini beradi, rivojlanib bormoqda70.
Iqtisodiy rivojlanishda innovatsiyalarning o‘rni va ahamiyati oshib borishi sharoitida, bu sohadagi davlat boshqaruvi, uning tashkil etilishi va olib borilishi alohida muhim masala bo‘lib hisoblanadi71.
Innovatsion jarayonda innovatsiyalar samaradorligini aniqlash muhim ahamiyatga ega.
Samaradorlikni quyidagi yo‘nalishlar bilan aniqlash lozim:
texnik samaradorlik — mahsulot ishlab chiqarish jarayonida yer, mehnat va moddiy resurslardan foydalanish darajasini aks ettiruvchi natural va qiymat ko‘rsatkichlari (hosiddorlik, energiya sig‘imi, mahsulot sifati, unumdorlik va boshq.) ning majmui bilan tavsiflanadi;
iqtisodiy samaradorlik — tannarx, rentabellik, ishlab chiqarilgan mahsulotdan olingan daromad va foyda ko‘rsatkichlari, moliyaviy barqarorlik, to‘lov qobiliyati va boshqa ko‘rsatkichlarni aks ettiradi;
ijtimoiy samaradorlik — ish haqi fondi ko‘rsatkichlari, mexanizatsiyalashganlik darajasi va boshqa ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi;
ekologik samaradorlik — tuproqning hosildorligi ko‘rsatkichlari, atrof-muhitning ifloslanishi, yer maydonlarining kamaytirilishi va tabiat muhiti o‘zgarishining boshqa omillari bilan aniqlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |