O‗zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti ta‘limda axborot texnologiyalari kafedrasi

2 bayt=16 bit 
1 bit sonishorasi uchun 
15 bit sonning absolyut qiymat uchun 
Agar sxema bo‘yicha 
15
bitning hammasi 
1
ga teng 
7 
bo‘lsa, u holda butun son eng katta 
absalyut qiymatiga ega bo‘ladi: 

---

(111 1111 1111 1111
2
+1)-1=1000 0000 0000 0000
2
=2
15
-1=32767 
16-razryadli
kompyuterlar qayta ishlashi mumkin bo‘lgan eng katta butun son 
32767
ga teng. 
Agar katta miqdordagi butun sonlarni qayta ishlash kerak bo‘lsa, u holda ularni saqlash 
uchun 2 baytdan ziyod xotira lozim bo‘ladi. Prosessor bitta buyruq bilan bunday axborotni qayta 
ishlay olmaydi. Shuning uchun 
32767
dan katta sonlarni qayta ishlash uchun maxsus dastur 
tuzish kerak bo‘ladi. 
Butun sonlarni qayta ishlash jarayoni bo‘yicha aytilgan fikrlar haqiqiy (kasr) sonlari 
uchun ham tegishli bo‘ladi. Odatda 16-razryadli kompyuter kasr sonlarnini qayta ishlay olmaydi, 
buning uchun maxsus dastur ishlatiladi. Kompyuter xotirasida haqiqiy sonlar odatda 4 baytni 
egallaydi. Haqiqiy sonning o‘zi eksponensial (qo‘zg‘aluvchan nuqtali) ko‘rinishda tasvirlanadi. 
Masalan,
-184.525 soni -0.184525Ye+3 ko‘rinishida yoziladi. Bu yerda 184525 sonning mantissasi, 3 esa 
son tartib (Ye+3 yozuv 10
3
ni anglatadi. 
4 baytdan iborat yacheykada sonning mantissasi ishorasi bilan tartibi ishorasi bilan 
saqlanishi lozim. Haqiqiy sonlarning saqlanilish sxemasi quyida berilgan. 
4 bayt=32 bit 
7 bit tartib uchun 
25 bit son mantissasi uchun 
Bu sxema bo‘yicha son eng katta absalyut miqdori 2
6
-1=63 ga teng, mantissasi eng katta 
qiymati