O‗zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti ta‘limda axborot texnologiyalari kafedrasi

 
Kompyuter tarmoqlari uch turga bo‘linadi. Bular –
LOKAL KOMPYUTER TARMOG„I 
Lokal kompyuter tarmog‗i nisbiy tushuncha bo‗lib, kompyuterlar bir xona (bir sinf yoki 
auditori xonasi), bino, tashkilot yoki bir qancha filliallardan iborat bo‗lgan tashkilot doirasida 
kompyuter tarmoqlari tashkil etilishi mumkin. Shuning uchun ham ba‘zan 2,5 km gacha bo‗lgan 
masofada birlashtirilgan kompyuterlar –
lokal kompyuterlar 
tarmog‗i deyiladi.
Lokal kompyuter tarmoqlari maxsus simlar bilan birlashtiriladi. Maxsus simlar sifatida:
qalin koaksial, ingichka koaksial, juft-juft qilib o‗ralgan (toking ring- ―vitaya para―) ya‘ni optik 
tolali simlar ishlatiladi.
Koaksial sim to‗rt qatlamdan tashkil topgan bo‗lib, uning eng ichki qatlami metall simdan 
iborat. Uning ustki qismi izolyasiya bilan o‗ralgan. Bu ikkinchi qatlam hisoblanadi. Uchinchi 
qatlam izolyasiyasi yupqa metall ekran bilan qoplanadi. To‗rtinchi qatlam esa plastik qatlamdan 
iborat.
Koaksial sim ning asosiy afzalligi, uning katta kenglikdagi ishchi chastotalarga ega 
bo‗lganligi, ya‘ni katta hajmdagi ma‘lumotlar oqimini yuqori tezlikda uzatishi mumkinligidadir.
Optik to‗qima simlar diametri bir necha mikron bo‗lib, ular qattiq qatlam bilan va 
tashqaridan esa himoyaviy qoplam bilan qoplangan bo‗ladi.
MINTAQAVIY TARMOQLAR (MAN)–Metropolitan Area Network 
MINTAQAVIY KOMPYUTER TARMOG‗I – bir-biridan ancha uzoq masofada 
joylashgan kompyuterlarni va lokal kompyuter tarmoqlarni o‗zaro bolanishi tushiniladi. 
U katta shahar, iqtisodiy mintaqa va alohida mamlakat doirasidagi abonetlarni o‗z ichiga olishi 
mumkin. Mintaqaviy tarmoq abonetlari orasida masofa o‗nlab yoki yuzlab kilometrlarni tashkil 
etishi mumkin. 
GLOBAL KOMPYUTER TARMOG„I va uning asosiy xarakteristikalari 

---

Global kompyuter tarmoqlari turli 
mamlakatlar 
yoki 
qitoalarda 
joylashgan 
abonentlarni 
birlashtiradi. 
Mazkur 
tarmoq 
abonentlar o‗rtasidagi aloqa telefon, radio aloqa 
va kosmos aloqa tizimi negizida amalga 
oshiriladi.
 
Global, mintaqaviy va lokal kompyuter 
tarmoqlarining birlashuvi ko‗p tarmoqli 
ierarxiyani tashkil etib, umum jahon axborot 
resurslarini birlashtirish va ulardan kollektiv 
ravishda foydalanish imkoniyatlarini yaratadi. 
 
Tarkibiy 
qismlari: 
texnik; 
dasturiy; 
informatsion. 
IP URL adreslar: IP (Internet Protocol); 
URL (Uniform Resource Locator-resurslarning universal ko‗rsatkichi); URL quyidagi 
formatga ega. 
: HTTP, FTP gopher lardir. 
Masalan: htpp://www.kitoblar.com/index/html -bu erda htpp resursdan foydalanishda gipertekst
(Huper Teht Taransfer Protocol) protokoli ishlatilyapti. 
www.kitoblar.com
index/html- bu 
ma‘lumot joylashgan Internet sahifa nomi. Uzatish usuli: TCP (Transfer Control Protocol);