O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Z. M. Bobur nomidagi Andijon Davlat universiteti z z o

 
34 
Хromoplastlar shuningdek, o’zida karotinoidlarni yiguvchi proplastid yoki 
leykoplastlardan rivojlanishi ham mumkin. 
Plastidlarning navbatdagi xili- leykoplastlar rangsiz bo’ladi. Ular o’simlikni 
bo’yalmagan qismlarida joylashadi. Leykoplastlarga misol qilib, kartoshka va ko’pgina 
boshqa o’simliklar tuganaklarida uchrovchi aminoplastlarni olish mumkin. 
Aminoplastlarda ikkilamchi kraxmalni mono- va disaharidlardan ikkilamchi sintezi 
bo’ladi. Bundan tashqari plastidlarni oqsillar sintezini amalga oshiruvchi organoid 
ekanligi ham aniqlangan.
Oqsillarni sintezi xloroplastlarda yaxshiroq o’rganilgan. Bu xloroplastlar 
stromasida 
joylashgan 
ribosomalarda 
amalga 
oshiriladi. 
Bu 
ribosomalar 
sitoplazmadagilardan kimyoviy tarkibi, kattaligi va strukturasi jihatidan biroz farq qiladi. 
Oqsillar sintezi ustidan kontrol xloroplast stromasida bo’ladigan diametri 30-35
o
A 
keladigan ingichka ipsimon DNK tomonidan amalga oshadi. U xloroplastlarni o’zida 
sintezlanadi. Bundan tashqari na xloroplastlarda RNK ham topilgan. 
Fotosintez protsessida xlorofil qanday rol o’ynaydi, va bu protsessda kuyosh 
nurlari spektrining ayrim qismlari qanday ahamiyatga ega degan masalalarni aniqlashda 
K.A.Тimiryazevning xizmati juda katta. Тimiryazev xlorofilni “Kuyosh bilan hayot 
o’rtasidagi bog’lovchi zanjir” deb, xlorofil donasini esa, kuyosh nuri kimyoviy 
energiyaga aylanib, yerdagi butun hayotining manbai bo’lib qoladigan bir fokus, olam 
bo’shlig’idagi bir nuqta deb karadi. 
Тimiryazev kizil nurlar (tulkin uzunligi730 dan 68 mm gacha) hammadan ko’p 
yutilishini, spektrning ko’k binafsha qismidagi nurlar (to’lqin uzunligi 470 mm va undan 
kamroq) bir muncha kamroq yutilishini aniqladi.