O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Z. M. Bobur nomidagi Andijon Davlat universiteti z z o

ХLOROPLASТLARNING ТUZILIShI VA FUNKSIYaSI. 
Хloroplast tashqi va ichki membrana bilan uralgan bo’ladi. 
Elektron mikroskopik tekshirishlarni ko’rsatishicha yuqori o’simliklarning 
xloroplastlari tarkibiga gruppa holida joylashgan ko’p sonli kirralar kiradi. Har bir kirra 
2 kavatli membranadan hosil bo’ladi va yassi haltacha ko’rinishida bo’lgan doira 
plastinadan iborat. Bu plastinalarning juda ko’pchiligi bir biri ustiga taxlangandek 
joylashadi. Qirralar stromada joylashgan maxsus plastina-lamella yordamida o’zaro 
birikadi va yagona sistemani hosil qiladi. 
Хloroplastlarni faqat kirralari yashil pigmentni ushlaydi, stroma esa rangsiz 
bo’ladi. Elektron mikroskopni ko’rsatishicha xlorofill kirraning plastinalarini o’rtasida 
joylashadi. Har bir plastina tashqi tomonidan oqsil molekulasi katlami bilan 
chegaralangan, ularning oralig’ida esa xlorofil molekulalari va lipid katlami molekulalari 
joylashadi. 
Хloroplastning bunday tartibli tuzilishi uning asosiy funksiyasi - fotostntez 
protsessi bilan bog’lik. 
Fotosintezning birlamchi mahsulotlari- kand va kraxmallar dastlab xloroplastning 
stromasida kirralar va ularning biriktiradigan plastinalar orasida joylashadi, so’ng 
o’simlikda tuplanadigan qismlarga tashiladi. 
Yashil suv o’tlarida fotosintez protsessi xromatoforalarda amalga oshadi. Ular uz 
tarkibida kirralarni tutmaydi. Birlamchi sitez mahsulotlari bularda-har xil karbon suvlar 
bo’lib ular perenoidlar deb ataluvchi maxsus strukturalar atrofida tuplanadi. 
Хloroplastlarni rangi xlorofilgagina bog’lik emas; ularda yana sarikdan kizil 
jigarranggacha bo’yalgan karotin va karotinoidlar, shuningdek fiqobilinlar va boshqa 
pigmentlar ham bo’lihi mumkin. Keyingilariga kizil va ko’k yashil suv o’tlarida 
uchrovchi fikotsianin va fikoeritrinlar ham kiradi. Хromoplastlar odatda sarik, ok, kizil 
yoki kungir ranglarga bo’yalgan bo’ladi. 
Хromoplastlar kelib chiqishi jihatidan xloroplastlar taraqqiyotining oxirgi etapi 
bo’lishi kerak. Bunda xlorofil asta sekin buzila boradi va karotinoidlar yigiladi. 

---