O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Mukimov

59-rasm.
 
Kalamush va sichqonlar. 
 
Hamma  sichqonsimon  kemiruvchilar  ichida  eng  ko‘p  zarar 
yetkazadigan  kulrang  kalamush  pasyun  yoki  norvech  kalamushi 
hisoblanadi.  U  butun  dunyo  bo‘ylab  tarqalgan  bo‘lib,  inson  faoliyati 
bilan  bog‘langan.  Turar  joy  binolari,  iflos  maydonlar,  ozuqa  bazalari 
ularning qulay joylanishini ta’minlaydi. Faqat don bilan oziqlanadigan 
kalamush yil davomida 22–25 kg donni yeb qo‘yadi. Kalamushlar o‘z 
inlarini  omborxona poli ostiga, tuproqqa, ombor atrofiga, iflos joylarga 
qo‘yadi. Tarqalishi va keltiradigan zarari bo‘yicha uy sichqoni ikkinchi 
o‘rinni  egallaydi.  Qora  kalamush,  Turkiston  kalamushi,  oddiy  dala 
sichqonlari nisbatan kam tarqalgan. 
Qushlar.
 Chumchuqlar, kaptarlar va boshqa qushlar ombor yoki 
don  uyumlariga  ochiq  maydondagi  va  xirmondagi  donlarga  ko‘plab 
qiron  keltiradi. Bundan tashqari ular don uyumlarini o‘z eksperiment-
lari,  patlari  bilan  ifloslantirib  yuboradi.  Qushlarning  keltiradigan 
zararini quyidagi bir misoldan ko‘rsatishimiz mumkin: bitta chumchuq 
bir kunda 8–12 g donni yeb qo‘yadi. Bundan tashqari, qushlar kanalarni 
ko‘plab tarqalishiga sabab bo‘ladi.