O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi

qilmaydi. SHu holat ular uchun sintaktik norma hisoblanadi».

20

 

Olimning ushbu tahlillaridan kelib chiqib, bir tarkibli gaplarning mohiyatini 

angalb  etgan  holda  uning  ikki  tarkibli  gaplardan  farqini  aniqlab  olishga  harakat 

qilamiz.  YUqorida  aytilganlardan  shu  narsa  ma`lum  bo‘ladiki,  bu  erda  gapning 

struktura asosi muhim rol’ o‘ynaydi. YA`ni ikki tarkibli gaplarda ikkita – ham ega, 

ham kesimdan iborat struktura asosi mavjud bo‘ladi va bu ularni o‘zaro farqlovchi 

grammatik belgi hisoblanadi. 

SHuningdek,  asar  muallifi  shu  o‘rinda  predikativlik  masalasiga  ham  keng 

to‘xtaladi,  uning  modallikka  munosabatini  aniq  belgilab  olishga  harakat  qiladi. 

Jumladan, o‘zidan oldin bildirilgan quyidagi fikr-mulohazalarni keltiradi: 

                                           

19

 

Расулов И. Ҳозирги ўзбек адабий тилида бир составли гаплар, -Б.49-50. 

20

 

Расулов И. Ҳозирги ўзбек адабий тилида бир составли гаплар, -Б.50. 

---

21 

 

 Vinogradov 

V.V.: 

Gapni 

shakllantiruvchi 

umumiy 

predikativlik 

kategoriyasining  ahamiyati  va  vazifasi  gap  mazmunini  borliqqa  munosabatdor 

qilishdan iborat. 

Zakiev M.Z.: Gapning borliq haqidagi xabar berish tomoni predikativlikni, 

so‘zlovchining  borliqqa  munosabatini  ifoda  qilish  tomoni esa  modallikni  tashkil 

qiladi. 

SHapiro A.B.: Predikativlikning ifoda qilinishi uchun predikatning bo‘lishi 

shart emas,  predikativlik  bir  sostavli  gaplarga  ham  xos.  Har  qanday  gapni 

xarakterlovchi  zaruriy  belgi  predikativlik emas,  modallikdir.  Modallik 

predikativlikka nisbatan keng kategoriyadir. 

Loya  YA.V.:  Gap  bevosita  u  yoki  bu  modallikda  ifoda  qilinadi. 

Predikativlik ega  va  kesimning  o‘zaro  munosabati  bilan  ifoda  qilinadi,  shuning 

uchun ham u ega va kesim mavjud bo‘lgan ikki sostavli gaplargagina xos.