O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

Holat parametrlarini aniqlashga doir masalalar.


1. 1 m³ metan gazining massasi 0,7 kg ga teng. Solishtirma hajmi va zichligini aniqlang.
2. Barometr bo‘yicha o‘lchangan atmosfera bosimi t=25 C da В=680 mm.sim.ust. Agar manometrik bosim р = 1,3 bar ga teng bo‘lsa, qozondagi bug‘ning absolyut bosimini aniqlang.
3. Suv bug‘i t = 45 C ga qizdirilgan. Bu xarorat farqi Farengeyt termometri bo‘yicha nimaga teng.
4. Bug‘ qozonining o‘txonasida xosil bo‘lgan tutun gazlarning xarorati o‘zgarmas bosimda 1200 dan 250 С gacha sovitildi. Bunda gazning hajmi qancha martaga kamayadi?
5. 1kg azot 70 С xaroratda va 0,2 mN/m² bosimda qancha hajmni egallaydi?
6. 5 m³ vodorod, 5 m³ kislorod va 5 m³ СО₂ gazlarning bosimi 6 bar, xarorati esa 100 С ga teng. Gazlarning massasini aniqlang.
7. 10 kmol azot normal sharoitda qancha hajmni egallaydi?


Nazorat savollar.
1. Ideal gaz deb nimaga aytiladi?
2. Molekulyar massa deb nimaga aytiladi?
3. Ideal gazni xolatini xarakteristik tenglamasi.
4. Kilomol deb nimaga aytiladi?
5. Gaz aralashmasi deb nimaga aytiladi?
6. Dalqton qonuni.
7. Parg’ial bosim deb nimaga aytiladi?
8. Aralashmaning gaz doimiyligi qanday aniqlanadi?


3-AMALIY MASHG’ULOT


3-MAVZU: Gazlarning issiqlik sig‘imi

Issiqlik sig‘imi

Jismni bir gradusga isitish uchun zarur bo‘lgan issiqlik miqdori jismning issiqlik sig‘imi deb aytiladi. Turli xil moddalarni bir xil temperaturagacha isitish uchun ularning har biriga turlicha miqdordagi issiqlik energiyasini uzatish zarur bo‘ladi. Bu hol moddaning agregat holatiga va tuzilishiga bog‘liq.
Bu ta’rifdan moddaning issiqlik sig‘imi jismning ekstensiv xossasi ekanligi kelib chiqadi. Haqiqatan ham, ayni jism tarkibidagi moddalar qanchalik ko‘p bo‘lsa, shu jism issiqlik sig‘imining kattaligi ham shunchalik katta bo‘ladi.
Modda miqdori birligining issiqlik sig‘imi solishtirma issiqlik sig‘imi deb aytiladi. Solishtirma issiqlik sig‘imi moddaningt intensiv xossasidir, ya’ni uning kattaligi moddaning tizimdagi miqdoriga bog‘liq bo‘lmaydi. Biz bundan buyon faqat solishtirma issiqlik sig‘imi bilan ish olib borishimiz tufayli solishtirma issiqlik sig‘imini soddagina qilib issiqlik sig‘imi deb ataymiz.