O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus talim vazirligi

§ 3.3. Korxonadagi elektr balanslarni tuzish
Boshlang‘ich ma’lumotlar: misol tariqasida «Azot» IChB sining kompressiya sexi olingan. Sex bir sutkada 22 soat ishlaydi. Bunda 18 soati asosiy ishlab chiqarish, 4 soati esa salt ishlash vaqtidir. Kompressorning bosh yuritmasi 2.0 kV kuchlanishli sex nimstansiyasida aloxida liniya orqali manbalanadi. Liniya aktiv energiyaning xisoblagichi bilan ta’minlangan. Bosh yuritma bitta valda o‘rnatilgan, ikkita faza rotorli asinxron dvigateldan tashkil topgan. Dvigatel to‘g‘risidagi ma’lumotlar 3.1- jadvalda keltirilgan, Sexning yordamchi qurilmalari (boshqarish panellari, qo‘zg‘atkichlar, ventilatorlar, kranlar va boshqalar) o‘zgarmas va o‘zgaruvchan toklarning kuchlanishi 220V bo‘lgan №2 sexdagi nimstansiyadan manbalanadi.
Kompressor elektr balansini tashkil etuvchi qismlarini aniqlash. Xisoblagich bo‘yicha yuritma dvigatellaridagi elektr energiyasining sarfi E_{p.d .}=19700 kVts. Ushbu kompressor uchun belgilangan yordamchi qurilmalari umumsex bo‘yicha yordamchi qurilmalarga sarflanadigan elektr energiyasini taxminai 15-20% ni sarflaydi va xisoblagich bo‘yicha 21550 kVts elektr energiyasini sarflaydi.
Elektr balansi xisoblanayotgan sutkalar uchun ushbu kompressorga energiyaning 18,5% to‘g‘ri keladi.
E_v=0,18521550=4000 kVts
Elektr balansining barcha tarkibiy qismlari kompressordagi elektr energiyasining umumiy sarfiga nisbatan foizlarda ifodalanadi
E_ob =19700+4000 = 23700 kVt.s E_v = 100%=16,9%
Yuritma dvigatellarining manbalovchi liniyadagi elektrik isroflar quyidagilardan tashrif topadi:
1) Sutka bo‘yicha isroflar
E^l=3K ; I_sr =
Kompressor bosh yuritmasining quvvat koeffitsientining quvvat koeffitsienti cos uchun sexdagi barcha kompressorlarning o‘rta miqdoriy quvvat koeffitsientini qabul qilishi mumkin.
U sex kompressorlarining bosh yuritmalaridagi aktiv va reaktiv elektr energiyasining sutkalik sarfi bilan aniqlanadi.
tg_cv=
bunda cos _sv = 0,81 mos keladi.
Yuritma dvigatellarini manbalovchi liniyalar uchun
R_e=rol=0,0615·0,206 = 0,0127 Om
(3.2) ifoda bo‘yicha K_f=1,05 va
E^l=31,05²  320²  0,0127  22  10^-3=94,5 kVts (0,4%)
2) Kompressordagi salt yurish vaqtidagi isroflar.
E =3(I_x,1+I_x,2)=3(94,5+83)² 0,0127=4,8 kVts (0,02%)
bunda I_x.1=94,5 A; I_x.2=83 A; - kompressorning salt yurishidagi dvigatellarning toki. O‘lchov asboblari orqali belgilangan.
3) Kompressiya vaqtidagi isroflar
E kVts (0,38%)
Yuritma dvigatellari cho‘lg‘ami metallaridagi isroflar quyidagilardan tashkil topadi:
1) Sutkadagi isroflar E^m=3K I
Sutkadagi o‘rtacha tok I_o‘r=330 A xisoblagichlar yordamida aniqlanadi. Uni dvigatellarning nominal quvvatlariga mos xolda taqsimlash mumkin, chunki ushbu dvigatellar bir xil bo‘lgan nominal sirpanishga ega
I_sr,1=320 ; I_sr,2=320 ;
E kVts;
E kVts;
E kVts (1,41%);
2) Kompressorni salt yurish vaqtidagi isroflar:
E ;
E kVts;
E kVts;
E kVts (0,08%);
3) Kompressiya vaqtidagi sarflar:
335-19,22=316 kVts (1,33%);