|
Назорат саволлари
1. Педагогнинг ижтимоий ҳаѐтда тутган ўрни қандай?
2.“Компетентлик” тушунчаси қандай маънони англатади?
3. Касбий компетентлик нима ва у қандай ҳолатларда намоѐн бўлади?
4. Касбий компетентлик негизида қандай сифатлар акс этади?
5.“Маҳорат” ва “педагогик маҳорат” тушунчалари қандай маъно англатади?
6. Педагогнинг компетенциявий хусусиятларини сананг?
4-mavzu: Pedagogik kompetentlikni shakllantirish va rivojlantirishda mativatsiya
REJA:
1. Pedagogik kompetentlik fanini fan sifatida shakllanishida ijtimoiy-iqtisodiy
ma’lumotlardan foydalanish.
2. Fan va ta’limning ijtimoiy-iqtisodiy uyg’unligi.
Motiv (psixologiyada) — inson faoliyatida muayyan maqsadni bajarishga sabab boʻluvchi omil, vaj. Motiv shaxsni harakatga va faoliyatga undovchi, ehtiyojning yuksak shakli sifatida paydo boʻluvchi ichki turtki hisoblanadi. Ehtiyoj va instinkt, mayl va hissiyot, ideal va boshqa M.lar jumlasiga kiradi. Hozirgi zamon psixologiyasida M. atamasi subʼyektni faollashtiruvchi turli hodisa va holatlarni ifodalash uchun qoʻllanadi. Xatti-harakat va faoliyat M.larining majmuasi motivatsiya deyiladi. M. ehtiyoj negizida vujudga keladi va shakllanadi. Ehtiyojning barqarorlashuvi motivatsiyaning samarali shakllanishini taʼminlaydi. Harakat faoliyatning tarkibi boʻlganligi tufayli u faoliyatning maqsadi va M.i orqali boshqariladi. Baʼzan "M." tu-shunchasini "emotsiya", "maqsad", "ustanovka" atamalari bilan almashtirish hollari uchraydi. Goho turtki, qoʻzgʻovchi, undovchi tushunchalari bilan aynanlashtirilad
Motivlarning turlari.
Odamda turli ishlarni bajarishini ta’minlovchi asosan ikki turdagi motiv bor: muvaffaqiyatga erishish motivi hamda muvaffaqiyatsizliklardan qochish motivi. Shunday motivlardan biri turli xil faoliyat sohalarida muvaffaqiyatga erishish motivi bo’lib, bunday nazariyaning asoschilari amerikalik olimlar D.Maklelland, D.Atkinson va nemis olimi X. Xekxao’zenlar hisoblanadi. Odamlar ham u yoki bu turli faoliyatlarni kirishishda qaysi motivga mo’ljal qilishlariga qarab farq qiladilar. Masalan, faqat muvaffaqiyat motivi bilan ishlaydiganlar oldindan ishonch bilan shunday ish boshlaydilarki, nima qilib bo’lsa ham yutuqqa erishish ular uchun oliy maqsad bo’ladi. Ular hali ishni boshlamay turib, yutuqni kutadilar va shunday ishni amalga oshirishsa, odamlar ularning barcha harakatlarini ma’qullashlarini biladilar. Bu yo’lda ular nafaqat o’z kuch va imkoniyatlarini, balki barcha tashqi imkoniyatlar — tanish-bilishlar, mablag’ kabi omillardan ham foydalanadilar.
Boshqacha xulq-atvorni muvaffiqiyatsizlikdan qochish motiviga tayangan shaxslarda kuzatish mumkin. Masalan, ular birinchilardan farqli, ishni boshlashdan avval nima bo’lsa ham muvafaqiyatsizlikka duchor bo’lmaslikni o’ylaydilar. Shu tufayli ularda ko’proq ishonchsizlik, yutuqqa erishishga ishonmaslik, pessimizmga o’xshash holat kuzatiladi.
Педагогнинг эмоционал ҳолатига жамоадаги муҳит ва раҳбариятнинг
муносабати таъсир қилади. Агар таълим муассасаси раҳбарияти ҳодимлар учун
касбий ўсиш учун шароит яратса, қўллаб-қувватласа, жавобгарликни тенг
тақсимласа бундай муҳит педагоглар жамоасидаги ижобий эмоционал муҳитни шаклланишига хизмат қилади.
Педагоглар фаолиятини ташкил қилишда уларнинг руҳий саломатлигига хавф солувчи қуйидаги омилларни бартараф этиш лозим:
- педагогик жамоадаги зўриқишлар ва низолар, жамоа томонидан қўллабқувватланишнинг йўқлиги;
- педагогларнинг ўз устида ишлашига шароит яратилмаган ва таълим
новацияларини жорий этиш муҳитининг йўқлиги, фаолиятдаги бир хиллик;
- педагогик жамоа томонидан етарлича эътибор берилмаслиги ва тан
олинмаслик;
- таълимий воситаларнинг танқислиги туфайли зўриқиш;
- педагоглардаги педагогик фаолият моделининг реал ҳолати ва идеалдаги
ҳолатидаги тафовутларнинг борлиги;
- касбий карьеранинг ва истиқболнинг йўқлиги;
- ўқувчиларнинг мотивациялашмаганлиги натижасида келажакни “кўра
билмаслик”;
- педагогнинг шахсий низолари ва нотўлиқлик ҳисси.
Юқоридаги ҳолатга тушиб қолган педагоглар билан ишлашда қуйидаги
терапевтик усуллар қўлланилади: бихевиорал, гуманистик, когнитив ва
бошқалар.
Немис олими Ф.Штауфенбил ўтказган маданий-социологик тадқиқотидан
сўнг меҳнат маданияти деган тушунча пайдо бўлди ва бунда педагогларнинг
қуйидагиларга эътибор қаратиши тавсия этилди:
1. Ақлий ва жисмоний ўзаро меҳнатни алмаштириб қўллаш.
2. Педагогик жамоада ижобий муҳитни шакллантириш
3. Меҳнатни илмий ташкил этиш.
4. Атроф-муҳитнинг эстетик безакларига эътибор қаратишю
Do'stlaringiz bilan baham: |
