O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 

---

118 
2.17. ISHGA TUSHIRISH XOSSALARI YAXSHILANGAN UCH 
FAZALI QISQA TUTASHGAN ROTORLI ASINXRON DVIGATELLAR 
 
Qisqa tutashgan rotorli asinxron dvigatellarning ishga tushirish momentini, 
rotor 
chulg‗ami aktiv qarshiligini oshirmasdan kattalashtirish bunday 
dvigatellarning maxsus konstruksiyali qilib yaratishga olib keladi. Bunday 
dvigatellarga 
ishga tushirish momenti kattalashtirilgan 
dvigatellar deyiladi. Bu 
dvigatellar jumlasiga rotori qo‗sh katakli va chuqur pazli dvigatellar kiradi. 
1.
Chuqur pazli asinxron dvigatel.
Bunday dvigatellarda rotor pazining 
balandligi uning enidan 6

12 marta katta bo‗ladi (2.34-rasm). Bu pazlarda qisqa 
tutashgan mis yoki alyuminiy sterjenlar joylashgan bo‗ladi. Ishga tutushirishning 
boshlang‗ich paytida (
s=1
) rotordagi tok chastotasining o‗zgarishi katta bo‗ladi va 
tokning tarqalishi asosan induktiv qarshilikka bog‗liq bo‗ladi. 
2.34–rasm
. Chuqur pazli dvigatel rotorining umumiy ko‗rinishi (a) (bunda: 1 –«olmaxon 
katagi»ning sterjenlari va 2 – rotorning po‗lat o‗zagi); sterjen joylashgan chuqur pazning qirqimi 
(
b
) va tok zichligi 

ning ishga tushirish paytida (
1
) va normal ishlashida (
2
) tarqalish 
diagrammasi (
c
); 
F

2
– tarqoq magnit oqim;
h
– paz balandligi 
Shu sababli sterjenning yuqori qismida tokning siqilishi byjudga kelib, aktiv 
qarshilik oshishi tufayli ishga tushirish momenti oshadi. Sirpanish S

S
N
bo‗lganda 
rotorning chastotasi 
f
2 

f
1

s kichik bo‗lganligidan va uning induktiv qarshiligi ham 
kichik bo‗ladi. Bu holda tokning tarqalishi sterjen balandligi bo‗ylab bir xilda 
bo‗ladi (2.34, s-rasm, 2-chiziq). Natijada rotorning aktiv qarshiligi tezda kamayadi 

---

119 
va bir vaqtning o‗zida rotordagi tarqoq magnit oqimi F

2 
ning o‗zgarishi x

2 
ning 
o‗zgarishiga olib keladi. Chuqur pazli dvigatellarda ishga tushirish momentiing 
karraligi M
i.t

M
N

1,2

1,4, ishga tushirish tokining karraligi esa I
i.t

I
N

4,5

-6,5 ni 
tashkil qiladi.