O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 
 
 

---

11 
 
1-BOB. MAXSUS MAQSADLI TRANSFORMATORLAR
1.1.
 
MAXSUS MAQSADLI KUCH TRANSFORMATORLARIGA
OID UMUMIY MA'LUMOTLAR 
 
Elektrotexnologiyava o‗zgartirgich qurilmalarining ish rejimlari talablaridan 
kelib chiqqan holda ularni elektr energiya bilan ta'minlovchi transformatorlarining 
konstruktsiyasi 
o‗ziga 
xos 
xususiyatlarga 
ega 
bo‗ladi. 
Shu 
sababli 
elektrotexnologiya va quvvatli o‗zgartirgich qurilmalarida qo‗llaniladigan 
transformatorlarni bundan keyin maxsus maqsadli kuch transformatorlari deb 
ataymiz. Hozirgi vaqtda o‗zgaruvchan tokni o‗zgarmas tokka to‗g‗rilash asosan 
statik o‗zgartirgich agregatlari yordamida amalga oshiriladi
. Ularning ham asosiy 
tarkibiy qismini maxsus maqsadli transformatorlar tashkil silad
i.
 
Quyidagi sohalardagi elektrotexnologiyalarning to‗g‗rilagich qurilmalarida 
ishlatiladigan maxsus maqsadli kuch transformatorlariga: 
a) 
rangli metallurgiyada –
elektroliz qurilmalari to‗g‗rilagichlari uchun toki 
63 kA va kuchlanishi 850 V bo‗lgan ТСНП–80000/20 tipi;
b) 
kimyo sanoatida
– toki 50 kA va kuchlanishi 850 V bo‗lgan ТСНП –
40000/10 tipi; 
v) 
qora metallurgiyada
– jo‗valash mashinalarining tiristorli elektr 
yuritmalari uchun quvvati 2500

3200 kV

A bo‗lgan transformatorlar seriyalari 
qo‗llaniladi. 
Elektr yoyi vositasida po‘lat eritish pechlari uchun (
masalan, Bekobod 
metallurgiya kombinatida) ПБВ (pereklyuchenie bez vozbujdeniya) va РПН 
(regulirovanie pod nagruzkoy) qayta ulagich qurilmalari bilan ta'minlangan tiplari 
ishlatiladi (1.1-rasm). 
Quvvati 100 MVA gacha bo‗lgan elektr pechi transformatorlarining 
ikkilamchi kuchlanishi 1000 V dan oshmaydi, bundagi ikkilamchi toklar esa 100 
kA va undan katta bo‗ladi. Tabiiy gazni tozalashdagi elektr filtrlarini energiya 

---

12 
bilan ta‘minlashda ishlatiladigan yuqori kuchlanishli o‗zgartirgich agregatida ham 
maxsus maqsadli kuch transformatorlari qo‗llaniladi (1.2-rasm).