O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

4.24-rasm.
Silindrsimon turdagi unipolyar mashina tuzilishi. 
 
 
4.10.
 
O‘zgarmas tokmashinalarining zamonaviy turlari 
 
O‗T mashinasining 4П yangi seriyasi ishlabchiqilgan. Bu seriyadagi 
mashialarning texnik–iqtisodiy ko‗rsatkichlari yaxshilangan va uning ayrim 
qismlari va detallari 4A seriyadagi asinxron motorlarniki bilan moslashtirilgan, 
ya‘ni unifikatsiya qilingan (4.25- rasm). 
4П seriyadagi o‗rta va katta quvvatli O‗T mashinalari tarqalgan 
kompensatsion chulg‗am bilan ta‘minlangan. Stator va yakor magnit o‗tkazgichlari 
yupqa elektrotexnik po‗lat tunukalardan yig‗iladi. Mazkur seriyadagi bir qator 
mashinalarning statori asinxron motorlarnikiga o‗xshagan bo‗lib noayon qutbli 
bo‗ladi (4.25-rasm). Qo‗zg‗atish va kompensatsion chulg‗amlari pazlarga bir tekis 
tarqatilgan. Statorni bunday konstruksiyada bajarish asinxron motorlar statorlarini 
ishlab chiqarish texnologiyasidan keng foydalanish maqsadida amalga oshiriladi, 
ya‘ni O‗TM lari statorlarini tayyorlash uchun alohida maxsus stanoklar talab 
etilmaydi. 

---

224 
O‗TM larining 2П va 4П seriyalarining motorlari 110, 220, 340 va 440 V 
kuchlanishlarga va 750, 1000, 1500, 2200 va 3000 ayl/min aylanish chastotalarga 
tayyorlanadi. 
2П seriyali motorlar mustaqil qo‗zg‗atishli bo‗lib, qisqa muddatli katta o‗ta 
yuklanishni ta‘minlaydigan kompensatsion chulg‗amga ega va ularning aylanish 
chastotasini keng ko‗lamda o‗zgartirish mumkin. 
Metallurgiya, yuk ko‘tarish kranlar, ekskavatorlar va boshqa elektr 
yuritmalar uchun 
quvvati 2,5 dan 185 kW gacha, kuchlanishi 220 va 440 V, 
n
N
=400

1440 ayl/min bo‗lgan «Д» seriyali (ular aylanish chastotani keng 
ko‗lamda rostlashni ta‘minlaydi) O‗TM lar;