O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

Baqtriya davlati. 
Mil. avv. VI-IV asrlar O‗rta Osiyo 
viloyatlarida ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy 
hayot ancha rivojlanadi. Bu davrda Baqtriya 
yirik davlat bo‗lib, fors podsholarining 
Sharqdagi yirik markazlaridan biri edi. So‗nggi 
yillarda O‗rta Osiyoning janubida olib borilgan 
arxeologik qazishmalar natijasida qadimgi 
Baqtriya hududidan o‗ttizdan ziyod 
Ahmoniylar
davriga oid manzilgohlar ochilgan. Ularning har 
birida o‗zlashtirilgan maydonlar va sug‗orish tartibidan tashqari turar joylar va 
xo‗jalik xonalari, mehnat va harbiy qurollar, kulolchilik buyumlarining qoldiqlari 
mavjuddir. 

---

46 
Bu davr Baqtriya aholisining asosiy mashg‗uloti dehqonchilik edi. Qalayimir, 
Kuchuktepa, Qizilcha, Bandixon kabi ko‗plab yodgorliklardan dehqonchilik bilan 
bog‗liq bo‗lgan mehnat qurollari-
o‗roqlar, ketmonlar, yorg‗uchoq va 
dehqonchilik 
mahsulotlari 
qoldiqlarining 
topilishi 
dehqonchilikdan 
dalolat 
berib, 
dehqonchilik asosan sun‘iy sug‗orishga 
asoslanganligini ko‗rsatadi.
Baqtriyaning 
poytaxti 
qadimgi 
Baqtra (hozirgi Balx) shahrida qazish 
ishlari olib borilib, u yerdan topilgan 
kulolchilik buyumlari ko‗hna shaharning eng qadimgi qatlamlari mil. avv. I ming 
yillikning o‗rtalariga oid ekanligidan dalolat beradi. 
Bu davrda Baqtriyada badiiy hunarmandchilik ham yuqori darajada bo‗lgan. 1877 
yilda Qubodiyon bekligi (Tojikiston) dan oltin va kumushdan iborat katta xazina 
topilgan. ―Amudaryo xazinasi‖ nomi bilan mashhur bo‗lgan bu xazinada oltin va 
kumushdan quyilgan jang aravalari, jangchilar qiyofasi, hayvonlar tasvirlarini 
uchratish mumkin. Bu xazina mahalliy ustalar ijodi bo‗lib, mil. avv. V-IV asrlarga 
oiddir. 
Mil. avv. VI-IV asrlarda Sug‗diyona hududlarida ko‗plab shahar va qishloqlar 
bo‗lib, ular fors podsholariga katta-katta soliqlar to‗lab turar edilar. Arxeologik 
tadqiqotlar natijasida Zarafshon va Qashqadaryo vohalaridan bu davrga oid Uzunqir, 
Yerqo‗rg‗on, 
Daratepa, 
Sangirtepa, 
Lolazor, 
Afrosiyob, Xo‗ja Bo‗ston kabi 50 dan ziyod ko‗hna 
shahar va manzilgohlar ochib o‗rganilgan.