O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

56. Jigar o't shirasi.
57. Qorin pardaning tuzilishi, qismlari va funksiyasi.
58. Qorin parda qorin bo'shlig'ida joylashgan a’zolarni qanday o'rab turadi?
59. Qorin parda bo'shlig'i deganda nimani tushunasiz? Qorin parda bo'shlig'ida
joylashgan a’zolar.
60. Ichak tutqichning tuzilishi.
61. Qorin charvilarining tuzilishi va vazifalari.
NAFAS A’ZOLARI SISTEMASI
Odam va quruqlikda yashaydigan hayvonlar havo tarkibidagi kislo- 
rodni nafas a’zolari orqali yutadi. Odamda nafas a ’zolari burun b o ‘shlig‘i, 
hiqildoq, traxeya (kekirdak), bronx va o ‘pkadan iborat. Bular, odatda, 
kislorodni o'p k a alveolalariga yetkazib beradigan havo yo'li hisoblanadi. 
Klinika sharoitida burun bo'sh lig 'i, burun va hiqildoq yuqori nafas yo'li, 
kekirdak va bronxlar esa pastki nafas yo'li deb ataladi.
Nafas a’zolari toq kurtak shaklida embrion taraqqiyotining uchinchi 
haftalarida birlamchi ichak nayidan ajraladi. Keyinchalik toq kurtakning 
uchi ikkita o 'pka kurtagiga bo'linadi. Embrionning bir oylik davridan 
boshlab hiqildoq rivojlanadi va bu jarayon balog'atga yetguncha davom 
etadi. Rivojlanayotgan o 'pka kurtagining chap tomondagisi ikkita, o'ng 
tomondagisi esa uchta bo'lakka bo'linadi. Bir xildagi bo'linish davom 
etib, bronx daraxti va asinus vujudga keladi. Bronxlar bola tug'ilgach 
mustaqil nafas olgandan so'ng ochilib, havo bilan to'ladi. Tug'ilgan za- 
hoti bir marta bo'lsa ham nafas olgan chaqaloq o'pkasi suvda cho'km ay- 
di. Embrion (homila) o'pkasida havo boim aganligidan suvga solinganda 
cho'kadi. Go'daklaming burun bo'shlig'i va hiqildog'i qisqa va tor. Shuning 
uchun ular tez shamollashga moyil bo'ladi. O'pkaning rivojlanish davri 
odamlarda balog'atga yetguncha (16— 18 yoshgacha) davom etadi. Cha- 
qaloqda o'pkadagi alveolalar va mayda bronxlar hali kam bo'lgani uchun 
bir minutda 40— 60, hatto undan k o 'p marta nafas oladi. 2— 5 yoshli 
bolalar minutiga 25— 30 martagacha, katta yoshdagi odamlar esa 16— 18 
martagina nafas oladi.