O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

O 'T PUFAGI
O't pufagi
(1 1 1-rasm) jigar o'ng bo'lagining pastki yuzasida o 't pufagi 
chuqurchasida joylashgan nok shaklidagi a ’zo bo'lib, uning tubi, tanasi 
va bo'yni bor. O 't pufagining tubi eng kengaygan joyidir. O 't pufagi to'la 
bo'lganda bir oz oldinga chiqib, qorin devoriga tegib turadi. O 't pufagining
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

111-rasm. O't pufagi va yo'llari (kesilgan).
10
 
I -  o't nayi; 2 - jigaming umumiy o't yo'li;
1 
3 - umumiy o't yo'li; 4 -  me'da osti bezi
2  
shira yo'li; 5 -  umumiy o't yo'lining me‘da
^ 
osti shira yo'li bilan qo'shilgan qismi; 6 -
o'n ikki barmoq ichak; 7, 8, II - o't pufagi;
8
9 -  o't yo'li burmalari; 10 - o't pufagi bo'yni.
7-
tanasi tub qismidan keyingi o ‘rta 
3  
qismi b o ‘lib, pufakning ko'pchilik
qismini tashkil etadi. O 't pufagi ta­
nasining oldingi qismi torayib, uning 
bo'yniga o'tadi, so'ngra o 't nayiga 
qo'shilib ketadi. 3— 4 sm li o 't nayi 
jigardan kelayotgan umumiy jigar 
o 't y o 'li bilan qo'shilib, umumiy 
o 't yo'lini hosil qiladi. Umumiy o 't 
y o 'li o 'n ikki barmoq ichakning
tushuvchi qismiga katta so 'rg'ichga me’da osti bezi yo'li bilan birgalikda 
ochiladi. O 't pufagining devori seroz parda, nozik tuzilgan muskul qavat 
va burmalar hosil qilib joylashgan shilliq qavatdan iborat. Muskul qavati 
umumiy o 't yo'lining o 'n ikki barmoq ichakka ochiladigan joyida qisuv- 
chi muskulni tashkil etadi. O 't pufagining hajmi 50— 60 sm
1
bo'lib, unda 
jigarda ishlanib chiqqan o'tning ortiqcha qismi saqlanadi. O 't shirasi 
jigar hujayralarida tinmasdan ajralib turadi va o 't yo'llari sistemasi orqali 
o 'n ikki barmoq ichakka quyiladi.
O 't tarkibida o 't kislotalari, pigmentlar, xolesterin moddalari bo'ladi. 
Pigmentlar nobud bo'lgan eritrositlaming parchalanishidan vujudga kela­
di. Pigmentlarning bir qismi ichak devori orqali qonga so'riladi, ko'proq 
qismi axlatga rang beradi va tashqariga chiqariladi. O 't ichakka quyilmay 
qolgan hollarda (o 't yo'li yallig'lanib bekilsa, tosh bo'lsa) axlat rangsiz 
bo'ladi. Odamda bir kecha-kunduzda o'rtacha 800— 1200 g o 't ishlanadi. 
U ovqat moddasi, ayniqsa yog'ining parchalanib shimilishida faol ishtirok 
etadi. O 't pufagining devoridan o 't tarkibidagi suv qonga shimilib, o 't 7— 
10
marta quyuqlashadi.
Qorin parda
(1 12-rasm) qorin devorini va qorin bo'shlig'idagi a’zolami 
o'rab turuvchi seroz parda. Qorin parda qorin devorini qoplab turuvchi 
(pariyetal) tashqi, ichki a’zolami o'rab turuvchi (visseral) ichki varaqlardan 
iborat. Bu ikkala varaq bir-birining uzluksiz davomi bo'lgani uchun er- 
kaklarda qorin bo'shlig'ini tashqi muhitdan ajratib turadi. Ayollarda esa 
bachadon nayining bir uchi qorin bo'shlig'iga, ikkinchi uchi esa bacha- 
donga qo'shiladi. Shuning uchun qorin parda bo'shlig'i bachadon nayi,