O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

 orqanin g serbar m usku li; 5 - orqa
fassiyasi; 6 - orqaning pastki tishli m uskuli; 7 - katta
yum aloq muskul; 8 - d e lt a s im o n muskul; 
1 0 -
 to'sh-
o'm rov so'r g 'ich sim o n muskuli; 
11
- boshning tasma
muskuli; 
12 -
 boshning qirrali m uskuli.
tursa, ko'krak qafasi kengayadi, tana qo'lga yaqinlashadi.
R o m b s i m o n m u s k u l l a r pastki ikkita bo'yin va yuqorigi to'rtta 
ko'krak umurtqalarining qirrali o'siqlaridan boshlanib, kurakning medial 
chetiga yopishadi.
Funksiyasi.
Kurakni medial tomonga va yuqoriga tortadi.
K u r a k n i k o ' t a r u v c h i m u s k u l yuqoridagi to'rtta bo'yin 
umurtqasining ko'ndalang o'sig'idan boshlanib, kurakning yuqori bur- 
chagiga yopishadi.
Funksiyasi.
Kurakni yuqoriga ko'taradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

O r q a n i n g y u q o r i t i s h l i m u s k u l i pastki ikkita bo'yin va 
yuqori ikkita ko'krak umurtqasining qirrali o'siqlaridan boshlanib, II—V 
qovurg'alarning orqa tomoniga yopishadi.
Funksiyasi.
Qovurg'alarni ko'taradi.
O r q a n i n g p a s t k i t i s h l i m u s к u 1 i . Pastki ikkita ko'krak va 
yuqoridagi ikkita bel umurtqalari ro'parasida fassiyadan boshlanib, IX— 
XII qovurg'alarga yopishadi.
Funksiyasi.
Pastki qovurg'alarni pastga tortadi.
Orqaning chuqur muskullari
O r q a n i n g c h u q u r m u s k u l l a r i umurtqa pog'onasining ikki 
yonboshida umurtqalarning qirrali o'siqlari bilan qovurg'alar burchagi- 
ning o'rtasida hosil bo'lgan egatchalarda joylashgan. Ular lateral va me­
dial tutamlardan tuzilgan uzun va chuqurda joylashgan mayda-kalta 
muskullardan iborat.
Lateral tutam bir necha muskullardan tuzilgan.
U m u r t q a
p o g ' o n a s i n i
t i k l o v c h i
m u s k u l l a r .
Dumg'azaning orqa sathidan, bel umurtqalarining ko'ndalang o'siqlari­
dan, yonbosh suyagining tashqi qirrasidan va kurak-bel fassiyasidan bosh­
lanib, yuqoriga ko'tariladi va ensa suyagigacha yetib boradi. Bu muskul 
yopishadigan joyiga qarab uch qismga bo'linadi.
1) Y o n b o s h q o v u r g ' a m u s k u l i asosan qovurg'alarga yopi­
shadi.
2 ) Uz u n m u s k u l medial joylashgan bo'lib, umurtqalarning ko'nda­
lang o'siqlariga yopishadi.
3) Q i r r a l i m u s k u l qirrali o'siqlar ustida medial joylashgan bo'lib, 
umurtqalarning qirrali o'siqlariga yopishadi.
Funksiyasi.
Muskul ikki tomondan baravar qisqarsa, gavdani tik 
saqlaydi. Bir tomondagi muskul qisqarsa, umurtqa pog'onasini, boshni 
qisqargan tomonga bukadi.
M e d i a l t r a k t m u s k u l bir qancha mayda muskullardan tuzil­
gan bo'lib, umurtqa pog'onasini tiklovchi muskulning ostida joylashgan.
K o ' n d a l a n g q i r r a l i m u s k u l umurtqalarning ko'ndalang 
o'siqlaridan boshlanib, yuqoriga yo'naladi va umurtqalarning qirrali o'siq­
lariga yopishadi.
Q i r r a l a r a r o m u s k u l ikkita yonma-yon joylashgan umurtqa- 
laming qirrali o'siqlari orasida joylashgan.
B o s h n i n g o r q a k a t t a va k i c h i k t o ' g ' r i m u s k u l l a ­
ri I va II bo'yin umurtqalaridan boshlanib, ensa suyagiga borib yopishadi.
Bulardan tashqari, I va II bo'yin umurtqasi o'rtasida boshning pastki 
qiyshiq muskuli joylashgan. Bu muskullar boshni vertikal ushlashda, orqaga 
va yonboshga burishda qatnashadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

B o ' y i n v a b o s h n i n g t a s m a m u s k u l l a r i pastki beshta 
bo'yin va yuqoridagi oltita ko'krak umurtqalarining qirrali o'siqlaridan 
boshlanib, ensa suyagiga va chakka suyagining so'rg'ichsimon o'sig'iga 
yopishadi.
Funksiyasi.
Ikki tomonlama qisqarib, boshni orqaga bukishga yordam 
bersa, bir tomonlama qisqarib, boshni o'sha tomonga egadi.
Orqa fassiyasi.
Orqada yuza va ko'krak-bel fassiyalari tafovut etiladi. 
Teri ostida yuza joylashgan orqaning yuza fassiyasi trapetsiyasimon va 
orqaning serbar muskullarini ustidan o'raydi. Ko'krak-bel fassiyasi xiyla 
qalin bo'lib, ikki varaqqa bo'linadi. Yuza varag'i umurtqa pog'onasini 
tiklovchi muskulni ustki tomonidan, chuqur varag'i esa shu muskulni
ostki tomonidan o'rab, orqaning chuqu