O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

50-rasm . Ensa suyagi.
A:
/ - e n s a leshigi: 2 - a s o s i;
3, 4 -
yon qism lari; 5, 6, 7,
8 -
tepa va qirralar.
B:
/ - e n s a d o'm b og'i; 2, 5 - g'adir-budur chiziqlar; 
3 -
b o 'g 'im yuzasi; 
4 -
 ensa teshigi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

P o n a s i m o n s u y a k (51-rasm) juda murakkab tuzilgan bo‘lib, 
kalla suyak tanasiga birlashadi. Bu suyak tanasining kalla bo‘shlig‘iga 
qaragan yuqori yuzasining o ‘rta qismida egarchaga o'xshash chuqurcha -
turk egarining tubi bo‘lib, unda 
miya pastki ortig'i bezi — gipofiz 
joylashadi. Egarchaning oldingi 
tomonida ko‘ndalangiga do 'm ­
boqcha — egar qoshi va unda 
ko'rish nervlarining kesishmasi 
joylashgan egatcha bor. Ular ik­
kala tomonda ko'z bo'shlig'iga 
51-rasm . Ponasim on suyak. 
ochiladigan ko'rish kanalchalari
I -
kichik qanotlar; 2 - katta qanotlar; 
3 -
k o 'z 
teshigiga tutashadi. Bu kanalcha- 
kosasi yuzasi; 
4
- chakka yuzasi; 5 - suyak 
lardan kalla bo'shlig'ida ko'rish 
kovagi; 6, 7, 
8 
-
 qanotsim on o'siqlar. 
nervlari o'tadi.
Turk egari orqa tomonda o'z suyanchig'i bilan chegaralanadi. Ponasi­
mon suyak tanasining ikki yonboshida uyqu arteriyasi joylashadigan egatcha 
bor. Qirraning ikkala tomonidagi suyak plastinkalari — ponasimon 
chig'anoq bir juft suyak kovaklarini chegaralab turadi. O'ng tomondagi 
bo'shliq chap tomondagi bo'shliqdan sagittal to'siq orqali ajralgan. Bu 
bo'shliqlar (kovaklar) burun bo'shlig'iga ochilgan.
Ponasimon suyak tanasi orqali ensa suyagi bilan birlashadi. Suyak 
tanasida bo'shliq bo'lib, u yupqa suyak devorcha bilan ajralgan. Bo'shliqlar 
teshikchalar orqali burun bo'shlig'iga ochiladi. Kichik qanot bilan katta 
qanot oralig'ida joylashgan yuqori ko'z yorig'i ko'z kosasini miya bo'shli­
g'iga qo'shib turadi, undan uch shoxli nervning tarmog'i va boshqa 
nervlar o'tadi. Kichik qanot miya bo'shlig'i tubini va ko'z kosasi yuqori 
devorini tashkil qilishda qatnashadi. Tananing past tomonida ikkita qanot­
simon o'siqlar joylashgan. Katta qanotning tanaga yaqin joyida yumaloq, 
cho'zinchoq va o'tkir qirrali teshiklar joylashgan. Yumaloq va cho'zinchoq 
teshiklardan uch shoxli nerv tarmoqlari, o'tkir qirrali teshikdan esa miya 
pardasiga boruvchi arteriya o'tadi. Katta qanotning oldingi chakkasi yuqori- 
ga tomon davom etib, peshona suyagi bilan birlashadi.
C h a k k a s u y a g i (52-rasm) bir juft bo'lib, murakkab tuzilgan. 
Eshituv va muvozanat a’zolaridan tarkib topgan. Chakka suyagi to'rt 
qismdan iborat: palla (tangasimon), nog‘ora, piramida (toshsimon) va 
so'rg'ichsimon qism: ana shu qismlar yangi tug'ilgan chaqaloqlarda alo­
hida bo'lib, bola bir yoshga to'lganda suyaklanib, birlashib bitta butun 
chakka suyagini hosil qiladi. Chakka suyagining to'rttala qismi tashqi 
eshituv yo'li atrofida joylashgan.
1. 
Chakka suyagi (tangasimon) palla qismining ichki yuzasida miya 
egatlarining izlari bor. Pallaning tashqi yuzasi silliq bo'lib, chakka
www.ziyouz.com kutubxonasi

---