O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

Ko‘krak qafasidagi limfa tomirlari
Ko'krak qafasi limfa tomirlari pariyetal va visseral limfa tomirlari 
hamda tugunlaridan iborat. Parietal limfa tomirlari qovurg'a oralig'ida, 
umurtqa pog'onasi sohasida joylashgan bo'lib, arteriyalar bilan birga 
y o 'n a la d i. V isseral lim fa tom irlari va tugunlari k o 'k s o ra lig 'id a , 
qizilo'ngach, kekirdak va boshqa a’zolar atrofida joylashgan limfa tugunlari 
va tomirlaridan iborat.
Ko'krak qafasi devoridagi limfa tomirlari va ko'krak bezi limfa tomirlari, 
asosan, q o 'ltiq lim fa tugunlariga, qism an bo'y in d ag i chuqur lim fa 
tugunlariga quyadi. K o'krak qafasi ichkarisidan va a’zolardan chiqadigan 
limfa tomirlari ko'krak limfa yo'liga va o'ng limfa yo'liga quyiladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Kaftdan, bilak va yelkadan oqib kelayotgan limfa yo'liga yig'iladi. 
O 'ng tomondagi o'mrov osti limfa yo'li ichki bo'yinturuq venasining o'mrov 
osti venasi bilan qo'shilishidan hosil bo'lgan vena burchagiga, chap tomondagi 
limfa yo'li esa ko'krak limfa yo'liga quyiladi. Qo'ldagi limfa tomirlarining 
yo'lida (tirsak va yelka bo'g'im lari sohasida) limfa tomirlari yuza, teri 
ostida chuqur joylashadi. Limfa tugunlari, asosan, teri osti venalari va 
chuqur joylashgan arteriya hamda venalar bilan yonma-yon joylashgan.
Bosh va bo‘yindagi limfa tomirlari
Bosh va bo'yindagi limfa tomirlari va tugunlari ham boshqa sohadagi 
limfa tomirlariga o'xshash yuza va chuqur joylashgan. Bosh va bo'yin 
sohasidagi limfa tugunlari ensa, quloq suprasi atrofida, quloq oldi bezi 
sohasida va pastki ja g ' ostida joylashgan bo'lib, ulardan chiqqan limfa 
tomirlari yig'ilib, o 'ng tomondagisi o 'n g ko'krak limfa yo'liga, chap 
tomondagisi esa chap ko'krak limfa yo'liga qo'shiladi.
Bo'yinning chuqur limfa tugunlariga qizilo'ngach, kekirdak, halqum 
hiqildoq va qalqonsimon bezdan limfa tomirlari keladi.
TALOQ
Taloq chap biqinda, IX— XI qovurg'alar sohasida joylashgan. Uning 
og'irligi o'rtacha 150— 200 g, uzunligi 10— 15 sm, kengligi 8— 10 sm 
bo'lib, hajmi va og'irligi ichidagi qonning ko'payib-kamayishiga qarab 
o'zgaradi. Taloqning diafragmaga tegib turgan yuzasi va chap buyrak­
ning ustki, tegib turadigan ostki yuzasi tafovut qilinadi. Taloq darvozasi­
dan qizilo'ngachga qarab qorin pardasining burmasi ketadi. Taloqni o'rab 
turgan pardadan taloq ichiga qarab devorlar (trabekulalar) yo'nalgan. 
Trabekulalar orasida taloq m ag'zi (pulpa) joylashgan. Taloq m ag'zi 
eritrositlarga boy bo'lgani uchun to'q qizil tusda ko'rinadi. Bundan tashqari, 
pulpada limfoid tugunchalar ham k o 'p uchraydi. Taloq bajaradigan 
vazifasiga qarab ko'proq limfa bezlariga va ko'm ikka o'xshaydi. Taloq 
limfositlar, monositlar (qon elementlari)ni ishlab chiqaradi. Taloq qon 
deposi vazifasini ham bajaradi. Organizmda qon kamaysa, u holda taloq 
qisqarib, o'zidagi qonni qon tomirlariga chiqarib beradi. Taloq qondagi 
zararli mikroblarni o'zida olib qoladi, ya’ni qonni filtrlab beradi. Bundan 
tashqari, um ri tugagan qon elem en tlari (eritro sitlar) ham taloqda 
parchalanadi. Taloqning eritrositlar mozori deyilishi ham ana shundan.
Taloq operatsiya yo'li bilan olib tashlanganda, uning vazifasini ko'm ik, 
jigar va limfa bezlari bajaradi.