O’zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Tajriba natijalarini qayta ishlash

Metall bo’yicha muvozanat olingan mahsulotlarning amaldagi og’irligi hamda kimyoviy natijalar asosida tuziladi.

Odatda tajriba vaqtida mahsulotlar (ayniqsa chiqindi) ning yo’qolishi kuzatiladi. Undan tashqari dastlabki mahsulot va tajriba asosida olingan mahsulotlarning namligi har xil bo'lganligi sababli og’irligi har xil bo’ladi. Ayniqsa boyitmani ehtiyotlab yig’ish kerak. Uning ozgina yo'qolishi ham metall muvozanatining buzilishiga olib keladi.
Hamma tajribada mahsulotlar (ularning namligi bir xil bo'lishi uchun ) bir xil sharoitda quritilishi kerak. Mahsulotlarni issiqholda tortish mumkin emas.

Olingan natijalar jadvalga kiritiladi. 5.1-jadval

Mahsulotning nomi	Mahsulotningchiqishi,		Qimmatbaho component miqdori,		Qimmatbaho componentning ajralishi,
	Gr	%	gr	%	gr	%
Boyitma
Chiqindi
Bosh mahsulot

Nazorat uchun savollar

1. Flotatsiya usulida boyitishning mohiyati.

2. Ho'llanish deb nimaga ataladi?
3. Flotatsiya reagentlarining tasnifi va ishlatish maqsadlari.
4. Flotatsiya mashinalarining turlari va ishlash printsipi.
5. Flotatsiya reagentlari bo'tanaga qanday tartibda qo'shiladi?
6. Qimmatbaho komponentning chiqishi va ajralishi qanday hisoblanadi?

TAJRIBA ISHI №11

Mavzu: Oltinli rudalarni boyitish texnologiyasini o’rganish

Ishdan maqsad:

1. 
   Natriy sulfidining oltin va rangli metallarning oltin-piritli rudalaridagi hamroh sulfidli minerallarning flotatsiyalanishiga ta`sirini o`rganish va uning sarfini aniqlash.
   
2. 
   Bo`tanada qolgan qoldiq natriy sulfidi kontsentratsiyasini oltin va rangli metallarning oltin-piritli rudalaridagi hamroh sulfidli minerallarning flotatsiyalanishiga ta`sirini o`rganish.
   

Nazariy ma`lumotlar

Natriy sulfidi va boshqa oltingugurtli birikmalar yuqori flotatsion kontsentratsiyada oltin va sulfidli minerallar flotatsiyasini tazyiqlaydi. Sulfidli minerallar flotatsiyasini tazyiqlash uchun qo`llaniladigan oltingugurtli modifikatorlar ilmiy tadqiqot natijalari asosida va rudalarning texnologik xususiyatlarga mos ravishda tanlanadi.

Har qanday modifikator-tazyiqlagich boshqa eritmalarga qaraganda bir xil bo`lmagan ionli tarkib shakllantiradi, uning barqarorligi pH muhit, kontsentratsiya, qattiq faza tarkibi, harorat va boshqa omillar qiymatlari bilan aniqlanadi.
Bo`tana suyuq fazasini ion tarkibining o`zgarishi oksidlanish qaytarilish jarayonlari rivojlanish darajasi bilan aniqlanadi. Aniq sharoitda har bir modifikator uchun o`ziga xos ionli tarkib mos keladi. Buning ustiga bir xil pH da ular qandaydir bir asosiy anionni hosil qiladilar.
Natriy sulfidi qo`llanilayotgan holda pH»8-10 da asosiy tazyiqlovchi ion bo`lib gidrosulfid ionlari (pH»9) va tiosulfat ionlari (pH»10-11); pH>10 bo’lganda sulfid ionlari, pH>11 bo’lganda esa tiosulfat ionlari hisoblanadi.
Amaliyot ma`lumotlari shuni ko’rsatadiki, sulfidli minerallar yuzasidan yig’uvchi reagentlarni desorbtsiyalash jarayonida natriy sulfidining qoldiq kontsentratsiyasi 400-600 mg/dm<sup>3</sup> oraliqda joylashgan; quyultirish, yuvish va qayta yanchishdan so’ng esa 20-100 mg/dm<sup>3</sup> gacha tushadi, bu esa kollektiv mis-rux boyitmalarini ajratishda juda qo’l keladi, oltin va uning mineral birikmalarini yaxshi flotatsiyalanishiga yetarli hisoblanadi.
Natriy sulfidi kontsentratsiyasini oshirish rangli metallar sulfidlarini tanlanishini yaxshilamaydi, oltin-mis flotatsiyasida pH ko`rsatkichini pasaytirish uchun kerak bo`ladigan rux sulfat sarfini oshirishga olib keladi, bu esa rangli metallar minerallari bilan oltin va uning birikmalarini tazyiqlanishiga olib keladi.
Natriy sulfidining tartib bo`yicha eng maqbul sarfi seriyali tajribalar orqali qabul qilinadi: 0; 50; 100; 300; 500 g/t.