O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

Marten pechida po`lat olish jarayoni 
(Alangali regenerator pechlarida) 
 
Marten  jarayoni  1865  yilda  Frantsuz  metallurglari  Pyer  va  Emil  
Martenlar tomonidan ishlab chiqilgan. Bu usul metalolomni qayta ishlab yuqori 
sifatli  po`lat  olishga  imkon  beradi.  Bu  pechlarda  yoqilg`i  hisobiga  yuqori 
temperatura hosil bo`ladi. 
 
Qayta  ishlanuvchi  shixta  materiallarining  xarakteriga  (tarkibiga)  ko`ra 
jarayon 3 xil variantlarda olib boriladi: 
1.
 
Skrab  jarayoni.  Bunda  shixta  sifatida  temir  tersak  bilan  tushka  cho`yanidan 
foydalaniladi.  Bu  jarayon  domna  pechidan  uzoqda  joylashgan  metallurgik 
kombinatlarni marten tsexlarida qo`llaniladi, chunki bu tsexlarda temir-tersak 
ko`p yig`iladi. 
2.
 
Cho`yan-rudali  jarayon.  Bu  jarayonda  shixta  sifatida  suyuq  cho`yan  bilan 
temir  rudasidan  foydalaniladi.  Shixta  tarkibidagi  suyuq  cho`yan  80-90%  ni 
tashkil etadi. Ruda cho`yandagi qo`shimchalarni oksidlash uchun ishlatiladi. 
3.
 
Skrab-rudali  jarayon.  Bu  jarayonda  60-80%  qayta  ishlanuvchi  cho`yan 
qolgani  temir-tersak  va  temir  rudasidan  iborat  bo`ladi.  Temir  rudasidagi 
kislorod cho`yandagi qo`shimchalarni oksidlaydi.  
Marten pechining devori kislota xarakterli yoki asosli g`ishtlardan terilishi 
mumkin. Cho`yan – rudali va skrab – rudali jarayonlarda pechning devori aosli 
o`ishtlardan teriladi, chunki kislota xarakterli g`ishtlar rudadagi temir (II)-oksid 
ta`sirida yemiriladi.