Nafas olish tizimi

1 2 3

Bog'liq
tf-2002 safarboyev zafarbek nafas olish mexanizmi

NAFAS OLISH TIZIMI

Nafas olish jarayoni – murakkab biologik jarayon bo’lib, u orqali organizm bilan tashqi muhit o’rtasida doimo gaz almashinuvi bo’lib turadi. Odamning nafas olish jarayoni 3 ta asosiy elementlardan iborat:
1.Tashqi atmosfera havosi va qon o’rtasida bo’lib turadigan gaz almashinuvi;
2. Qon yordamida gazlarni tashilishi: kislorodni o’pkadan to’qimalarga, karbonat angidridni to’qimalardan o’pkalarga;
3. Qon va to’qimalar o’rtasida bo’lib turadigan gaz almashinuvi.

Organizmning yashashi uchun nafas olish katta ahamiyatga ega. Organizmdagi a’zolar faoliyati ma’lum miqdorda energiya talab qiladi. Bu energiya to’qimalardagi organik moddalarning parchalanishi vaqtida ajralib chiqadi. Organik moddalar parchalanishidan oldin kislorod bilan birikib, oksidlanadi. Hujayra va to’qimalarga kislorod tashqi muhitdan nafas a’zolari va qon yordamida yetkaziladi. To’qimalarda organik moddalarning parchalanishi natijasida hosil bo’lgan karbonat angidrid qon bilan o’pkaga kelib, nafas a’zolari orqali tashqi muhitga chiqariladi. Organizmga kislorod kirmay qolsa, qisqa vaqtdan so’ng yurak to’xtaydi va organizmda ko’pgina o’zgarishlar ro’y beradi.

Nafas olish tizimi a’zolariga burun bo’shlig`i, hiqildoq, kekirdak (traxeya), bron[lar, o’pkalar va plevra pardalari kiradi.
Burun bo’shlig’i. Havo o’tkazish a’zolarining muhim anatomik xususiyati shundan iboratki, ular ichki tomonidan tukli epiteliy bilan qoplangan va epiteliy tagida joylashgan shilliq parda doimo oz miqdorda shilliq ishlab chiqaradi. Burun bo’shlig’i suyak va tog’ay to’siq yordamida o’ng va chap bo’laklarga bo’linadi. Burun bo’shlig’iga kiradigan teshik burun katagi, halqum tomonidagi teshik esa xoana deb ataladi. Burun bo’shlig’ida burunning yuqori, o’rta va pastki chanoqlari, shuningdek, yuqori, o’rta va pastki yo’llari bor. Burun bo’shlig’i ichki tomondan shilliq parda bilan qoplangan.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3