O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

Marten pechining tuzilishi va ishlash printsipi 

---

115 
 
 
Suyuq  po`latni  olish  uchun  pechning  ish  bo`shlig`ida  (vannasida)  yuqori 
temperatura  bo`lishi  zarur.  Buning  uchun  pechning  ish  bo`shlig`iga 
regeneratorlarda qizdirilgan yonuvchi gaz bilan havo kiritiladi.  
 
Ish  bo`shlig`i  gorizontal  yo`nalishda  cho`zilgan  kameradan  iborat  bo`lib, 
oldi  devorida  shixta  materiallarini  yuklash  uchun  bir  necha  yuklash  darchalari, 
orqa  devorida  esa  suyuq  po`latni  va  shlakni  pechdan  chiqarish  uchun  tarnov 
o`rnatilgan teshiklar bor. 
 
 
3.1-rasm. Marten pechining sxemasi: 
1-suyuqlantirilgan metall; 2-shlak; 3-pech shipi; 4-pech tubi; 5-pechning orqa devori; 
6-  pechning  old  devori;  7-shixta  yuklanadigan  darcha;  8-gaz  regeneratori;  9-  xavo 
regeneratori;  10-  sirtqi  ish  satxi;  11-pechga  xaydaluvchi  xavo  kiritiladigan  va  yonish 
maxsulotlari chiqarib yuboriladigan kanallar; 12-pechga xaydaluvchi gaz kiritiladigan 
va  yonish  maxsulotlari  chiqarib  yuboriladigan  kanallar;  13-klapan;  14-mo1ri;  15-suv 
bilan sovitib turiluvchi kislorod furmasi 
 
Pechning ish bo`shlig`i pol satxidan 4,5-8 metr balandlikda joylashgan. 
 
Pechga  kiritilayotgan  havo  va  gazni  qizdirish  uchun  pechning  yon 
tomonlarida pol satxidan ancha pastda ikki juft regeneratorlar o`rnatilgan. 

---

116 
 
 
Birinchi  juft  regeneratorlar  pechga  kiritilayotgan  havo  va  gazni  qizdirsa 
ikkinchi  juft  regeneratorlar  pechdan  chiqayotgan  havo  hisobiga  qizdiriladi. 
Pechdan  chiqayotgan  yonish  maxsulotlarining  temperaturasi  regeneratorni 
yuqori  qismida  taxminat  1600
o
S.ga  yaqin  bo`lib,  bu  gazlar  regeneratorning 
kanallaridan  o`tib  katak-katak  devorini  1100-1200
o
S  qizdirib  mo`riga  chiqib 
ketadi. 
 
Birinchi  juft  regeneratorlar  havoni  yetarli  temperatura  (1100
o
S)  gacha 
qizdira  olmaydigan  darajagacha  sovuganda,  maxsus  klapanlar  yordamida  havo 
oqimini xarakat yo`nalishi o`zgartiriladi. 
 
Eng ko`p tarqalgan statsionar pechlarning sig`imi 50-185 tonna oralig`ida 
bo`ladi.  500  tonna  sig`imli  pechlar  ham  mavjud.  Pechlarda  sutkasiga  2-5 
marttagacha po`lat olish mumkin. 
 
Olinayotgan  metall  va  shlak  tarkibini  tekshirish  uchun  pech  vannasidan 
maxsus cho`mich vositasida ozgina po`lat namunasi olinib, qoliplarga quyiladi. 
Maxsus  laboratoriyada  po`latning  kimyoviy  tarkibi  5-10  minut  ichida 
aniqlanadi. Undan tashqari po`latni mexanik xususiyatlari tekshiriladi va cho`g` 
xolida bolg`alanadi. Bolg`alash po`lat tarkibida temir (II)-oksid yoki oltingugurt 
borligini  aniqlashga  imkon  beradi.  Bu  xolda  bolg`alangan  metallda  yorilishlar 
paydo bo`ladi.