O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi



Download 3,15 Mb.
Pdf ko'rish
bet115/192
Sana22.01.2022
Hajmi3,15 Mb.
#399651
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   192
Bog'liq
konstruktsion materiallar texnologiyasi

Hisobot tartibi: 
 Quymalar olishning maxsus usullari yoritiladi va  ma`lumotlar keltiriladi. 
Nazorat savollari: 
1.
 
Quymalarni metall qoliplarda qanday erkin quyib olinadi? 
2.
 
Bosim ostida quyishni tushuntiring? 
3.
 
Issiq kamerali mashinalarda quymalar qanday olinadi? 
4.
 
Sovuq kamerali mashinalarda quymalar qanday olinadi? 
 


139 
 
5.
 
Aylanuvchi metall qoliplarda quymalar qanday olinadi? 
6- laboratoriya ishi 
 
METALLARNI BOSIM BILAN ISHLASH TEXNOLOGIYASI  
 
Ishdan maqsad
: Metallarni bosim bilan ishlash jarayonini o`rganish. 
Umumiy ma`lumotlar
 
Konstruktsion  metallarni  tashqi  kuch  tasirida  plastik  defarmatsialash 
natijasida  kutilgan  shakilga  keltirish,  o´z  xolatiga  zarar  yetkazmasdan 
texnologik jarayoniga aytiladi.  
Hozirgi  vaqtda  ishlab  chiqariladigan  po´latlarning  90  %  rangli  metal  va 
ular qotishmalarning 50 % dan ortiqrog`i bosim bilan ishlanmoqda . Texnikaviy 
metallar ichida eng plastigi qurg`oshindir. Qalay, alyuminiy, mis, rux va temirni 
xam  qizdirilmay  bosim  bilan  ishlash  mumkin.  Ma`lumki,  turli  metallarni 
plastikligi  xar  xil  bo´ladi,  u  metallarni  ichki  tuzilishiga  ximiyaviy  tarkibiga 
strukturasiga  va  boshqa  ko´rsatkichlariga  bog`liq.  Kuzatishlar  shuni 
ko´rsatadiki,  agar  ular  siquvchi  kuchlar  ta`sirida  ishlansa,  plastik  defarmatsiya 
oson kechadi. 
Metallarni  sovuq  xolda  bosim  bilan  ishlash  jarayonida  strukturaviy 
o´zgarish  oqibatida  uning  puxtaligi,  qatiqqigi,  elastikligi  ortib,  plastikligi 
kamayib boradi (6.1-rasm). 
 
6.1-rasm. Metallarni strukturaviy o’zgarishi.  
a
) ishlov berilgungacha
b
) ishlov berilgandan keyin. 
Bunday fizik puxtalanishga naklep deb ataladi.  


140 
 
Metallarning  kristallana  boshlanish  temperaturasini  quyidagi  formula 
bilan aniqlanadi.  
a
T
р
=

 
abs
T
 
bu yerda:  
abs
T
 - metalning absalyut suyuqlanish temperaturasi.  
Temir uchun 
р
T
- temperatura 
a=450
0
 S
, mis uchun 
28
0
 S
, alyuminiy uchun 
100
0
 
S
.  Metallarni  qizdirib  bosim  bilan  ishlash  uchun  ularni  xiliga,  markalanishiga 
qarab to´la qayta kristallanish kechadigan temperaturada qizdirilishi kerak. 
Masalan:
 
evtektoidgacha  bulgan  pulatlar  uchun  bu  temperatura 
3
с
A
dan 
yuqori, evtektoid va evtektoiddan keyingi po´latlar uchun 
1
c
A
da bir oz yuqoriroq 
temperaturada qizdirib, shu temperaturada ma`lum vaqt saqlanib, sungra ishlov 
beriladi (6.2-rasm).  
 
6.2-rasm. Temir-uglerod holat diagrammasi. 
 
Metallarni  butun  xajmi  buyicha  zarur  temperaturagacha  qizdirish  uchun 
sarflangan vaqt pech temperaturasiga, uning materialiga shakliga bog`liq. 
N. N. Dobroxoevning tavsiyasiga ko´ra bu vaqtni quyidagi formula bilan 
aniklanadi.  

=
 


D
 
 


141 
 
bu  yerda 

-tayyorlamani  pech  ichida  joylash  xarakterini  xisobga  oluvchi 
koeffitsent; 
K
-tayyorlamaning  ximiyaviy  tarkibini  xisobga  oluvchi  koeffitsent;              
D
-tayyorlama diametri (kvadrat bo´lsa, tamonlar oo´lchami) mm. Mashinasozlik 
sanoatida  metallarni  bosim  bilan  ishlashning  quyidagi  usullari  keng  tarqalagn 
(6.3-rasm). 
 
6.3-rasm. Metallarni bosim bilan ishlash usullarining asosiy turlari 
 
Mashinasozlik  sanoatida  metallarni  bosim  bilan  ishlashning  quyidagi 
usullari keng tarqalgan. 
            

Download 3,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   192




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish