Ozbekiston respublikasi oliy va orta maxsus ta`lim vazirligi

mashina  grafikasi  qurilmalari

;  ular  grafik  shaklda  foydalangan  informatsiyani  kiritish-

chiqarish va hujjatlashtirish uchun mo‘ljallangan; 

5) 

teledostup va EHM tarmoqlarini tashkil  qiluvchi texnikaviy vositalar

; ular EHM bilan 

masofadagi  ALT  foydalanuvchilari  orasida,  loyihalash  tarmog‘i  tashkil  qilinganda  ALT  TVKiga 

kiruvchi  hamma  EHMlar  orasida  va  ALT  TVKsi  va  hisoblash  tarmog‘i  orasida  aloqani  amalga 

oshiradi; 

6) 

texnologik jihoz bilan aloqa qurilmalari

; ular oraliq tashuvchilarni chetlab, loyihalangan 

ob’yektlar haqidagi ma’lumotlarni bevosita avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish tizimlariga, raqamli 

dasturaviy  boshqariladigan  dastgohlarga  va  boshqa  shunga  o‘xshash  jihozlarga  uzatish  imkonini 

beradi; 

7) 

ma’lumotlarni  tayyorlash  qurilmalari

;  ular  EHM  ishtirokisiz,  avtonom  ravishda  turli 

tashuvchilarga ma’lumotlar va dasturlarni tayyorlash uchun mo‘ljallangan. Ma’lumotlarni tayyorlash 

qurilmalari  boshqa  periferiya  qurilmalari  orasida  alohida  o‘rin  egallaydi,  chunki  EHM  bilan  elektr 

yordamida bog‘langan va undan istalgancha uzoqlikda joylashishi mumkin. 

Dasturni  bajarishda  protsessor  OXQdan  navbatdagi  komandani  tanlab  oladi  va  bu  komanda 

bo‘yicha  qanday  amallar  bajarilishi  kerakligini  aniqlaydi,  talab  qilingan  amallarni  bajaradi  va  shu 

vaqtning o‘zida OXQdan keyingi komandani tanlab oladi, olingan natijani OXQga jo‘natadi va butun 

sikl  boshidan  takrorlanadi.  Shunday  qilib,  protsessor  va  OXQ  doimo  o‘zaro  muloqotda  bo‘lib 

istalgan  dasturni  bajarishadi,  kerak  bo‘lganda  TSga  kiritsh-chiqarish  kanallari  yordamida  murojaat 

qiladi. 

Protsessorlar.

  Markaziy,  ixtisoslashgan,  kiritish-chiqarish,  ma’lumotlarni  uzatish  va 

kommunikatsion protsessorlarni farqlashadi. 

Protsessor  (mikroprotsessor)  –  bu  kompyuterning  eng  katta  mikrosxemasi.  Protsessor  o‘nlab 

millionlab tranzistorlardan tarkib topadi; ular yordamida mantiqiy sxemalar yig‘iladi. Protsessorning 

---

 

34 

asosiy  ichki  sxemalari  –  arifmetik-mantiqiy  qurilma,  ichki  xotira  (registrlar)  va  kesh-xotira  (o‘ta 

operativ xotira) hamda hamma operatsiyalarni boshqaruvchi sxemalar va tashqi shinalarni boshqarish 

sxemalari («tashqi dunyo» bilan aloqa sxemalari).