Ozbekiston respublikasi oliy va orta maxsus ta`lim vazirligi

Loyihaviy yechimlar va protseduralarni unifikatsiyalash.

 Ob’yektlarni unifikatsiyalashdan 

maqsad  –  odatda  ishlab  chiqarishning  texnikaviy-iqtisodiy  ko‘rsatkichlarini  va  buyum 

ekspluatatsiyasini  yaxshilashdir.  Namunaviy  va  unifikatsiyalangan  loyihaviy  yechimlardan 

foydalanish  loyihalashni  soddalashtirishga  va  tezlashtirishga  ham  olib  keladi:  masalan,  namunaviy 

elementlar bir marta ishlanadi, lekin turli loyihalarda qayta-qayta ishlatiladi. 

Loyihalanayotgan 

ob’yektlar  bayonlarining  turlari  va  ular  parametrlarining 

klassifikatsiyasi.

  Loyihalanayotgan  ob’yektning  natijaviy  bayoni  konstruktorlik  hujjatlarining 

yagona  tizimi  (KHYaT)  bo‘yicha  shakllantirilgan  sxemaviy,  konstruktorlik  va  texnologik 

---

 

25 

hujjatlarining to‘liq komplektidan iborat bo‘lib, ushbu ob’yektni tayyorlash va ekspluatatsiya qilish 

jarayonida  foydalanish  uchun  mo‘ljallanadi.  Ba’zi  oraliq  loyihaviy  yechimlar  ham  THYaTga 

muvofiq shakllantiriladi. Lekin loyihalashning o‘zida foydalanishga mo‘ljallangan oraliq yechimlar 

uchun  ularni  ushbu  loyihalash  tizimida  qabul  qilingan  maxsus  shaklda  ifoda  etish  xarakterlidir. 

Xususan,  bayonlar  turli  til  shaklini  qabul  qilishi  va  ALTning  turli  xotirani  saqlovchi  qurilmalarida 

joylashishi  mumkin.  Bu  bayonlarda  loyihalash  ob’yektlarining  matematik  modellarining  salohiyati 

katta, chunki avtomatlashtirilgan loyihalashda loyihaviy protseduralarni bajarish matematik modellar 

bilan ish ko‘rishga asoslangan. 

Texnikaviy ob’yektning matematik modeli (MM)

 – texnikaviy ob’yektning ba’zi xossalarini aks 

ettiruvchi matematik ob’yektlar (sonlar, o‘zgaruvchilar, matritsalar, ko‘pchiliklar va sh.k.) tizimi va 

ular  orasidagi  munosabatlardir.  Loyihalashda  ob’yektning  muhandis  nuqtai  nazaridan  ahamiyatli 

hisoblangan xossalarini aks ettiruvchi matematik modellardan foydalanishadi. 

Ob’yektning  ma’lum  ierarxik  darajadagi,  jumladan  MMdagi,  bayonlarida  aks  ettiriladigan 

xossalari orasida tizimlar, tizimlar elementlari va ob’yekt funktsiyasini bajarishi lozim bo‘lgan tashqi 

muhitlarni  farqlashadi.  Ushbu  xossalarning  miqdoriy  ifodasi 

parametrlar

  deb  nomlanuvchi 

kattaliklar  yordamida  amalga  oshiriladi.  Tizim,  tizim  elementlari  va  tashqi  muhit  xossalarini 

tavsiflovchi kattaliklar mos ravishda chiquvchi, ichki va tashqi parametrlar deb ataladi. 

