O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

New York, Copyright 2003. 

 

[14: 101-104-betlar]

 

---

234 

 

 

 

 

 

14-MAVZU: Iqtisodiy matnlar  yaratish 

1-topshiriq. Matnni o‘qing. Matnga savollar tuzing. 

 

Adabiy 

nutqning 

muayyan 

sohadagi 

muloqot  uchun  moslashtirilgan,  bir  qator  o`ziga 

xos  xususiyatlari  bilan  farqlanib  turadigan 

ko`rinishlari - uslublari mavjud. 

 

Adabiy  tilning  ijtimoiy  hayotdagi  ma‘lum 

soha  doirasiga,  ma‘lum  nutqiy  vaziyatga 

xoslangan ko`rinishi nutq uslubi hisoblanadi.  

 

Ayrim  nutq  uslubidagina  qo`llaniladigan  so`zlar  uslubiy  xoslangan  so`zlar, 

bunday  xususiyatga  ega  bo`lmagan  so`zlar    esa  uslubiy  betaraf  so`zlardir.  Olim 

na‘matakka ilmiy izoh bersa, shoir esa unga badiiy tus beradi, metafora, o`xshatish, 

jonlantirish, leksik vositalar bilan shoirona kuylaydi. 

Shu  yo`l  bilan  ayni  bir  jumlada 

qo`shimcha  uslubiy  (modal)  mazmun  ham 

ifodalanadi.  Masalan: 

Ol,  jiyan,  yo`l  yurib 

kelgansan.

 

Bu 

jumlada 

so`zlovchi 

suhbatdoshga  qarindoshligini  bildirishi  bilan 

birga, 

unga 

o`z 

mehribonligini 

ham 

ko`rsatmoqchi.  

 

Uslubshunoslik  uslub,  sinonimiya,  so`z,  so`z  birikmasi  va  gapning  ana  shu 

qo`shimcha (modal) ma‘nosini o`rganadi.  

Gapda  uslubiy  (modal)  mazmun  maxsus  so`z  va  iboralar  (undalma,  kirish 

so`z,  sinonimlar,  frazeologik  birlik  va  gaplar,  sheva,  biror  kasbga  oid  so`zlar  va 

Adabiy nutq – 

yozuvchilar, shoirlar, 

olimlar tomonidan 

ishlangan, qat‘iy 

me‘yorlarga ega 

bo`lgan nutq 

ko`rinishidir

.