O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

 

Uslub –

 

so`zlovchi va yozuvchining 

ifodalanayotgan fikrga, 

voqea, hodisaga shaxsiy 

munosabatidir.

 

---

235 

 

h.k.) orqali ifodalanadi. Hamma so`z, ibora va sintaktik qurilmalar ham ma‘lum bir 

nutq  uslubini  yaratishga  xizmat  qilavermaydi: 

qalam,  kitob,  daraxt

  va  shunga 

o`xshash so`zlar o`z asl ma‘nosida biror 

uslubga betaraf  so`zlardir.

Ular nutqning 

biror turini tashkil etishi uchun ko`chma ma‘noda qo`llanishi kerak. 

Qalami o

`

tkir. 

Hasratim  bir  kitob  bo

`

ladi.  Daraxt  bir  joyda  ko

`

karadi

  kabi.  Tilimizda  barcha 

uslublarda  teng  qo‗llanadigan  so‗zlar  bo‗lishi  bilan  birga,  faqat  ayrim  nutq 

uslublari uchun xoslangan so`zlar ham mavjud.  

 

 

 Nutqning  ijtimoiy  vazifasiga  qarab  uslub  turlari  har  xil  bo`ladi:  har  bir 

ijtimoiy  qatlam,  toifaning  o`z  nutq  uslubi  bo`ladi.  Shunga  ko`ra,  uslub,  avvalo, 

so`zlashuv va yozma

 nutq uslublariga bo`linadi.  

Turli sohalarda xizmat qiluvchi kishilar  

(ziyolilar, 

ishchilar, 

qishloq 

xo`jalik 

xodimlari, 

amaldorlar

),

 

ijtimoiy 

guruhlar 

(masalan, 

san‘atkorlar, 

kosiblar, 

o`g`rilar) 

o`rtasidagi  erkin  suhbat  orqali  uslubiy  mazmun 

ham ifodalanadi.  

Har  bir  hududda  yashovchilarning  gaplari, 

suhbatlari,  shevalari  ham  og`zaki  nutqqa  kiradi. 

Yozma  nutq  ma‘lum  bir  fonetik,  leksik, 

grammatik qonuniyatlarga asoslanadi.  

Yozma nutq adabiy til me‘yorlari asosida tuzilgan rasmiy tildir.