O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi

Silindr  va  prizma  sirtlarining  kesishishi.  242-shaklda  uchbur-  chakli 

prizmaning  to'g'ri  aylanish  silindri  bilan  kesishish  chizig'ini  qurish  tasvirlangan. 

Prizmaning  yon  tomonlari  frontal  tekislikka  perpendikulyar  joylashgan  (242-shakl, 

a),  shuning  uchun  bu  jismlar  kesishish  chiziqlarining  frontal  proyeksiyalari  prizma 

asosining  frontal  proyeksiyasi  bilan  ustma-ust  tushadi.  Sirtlarning  kesishish 

chizig'ining gorizontal proyeksiyalari silindr gorizontal proyeksiyasi bilan ustma-ust 

tushadi  va  aylana  shaklida  tasvirlanadi.  A  va  E  nuqtalarning  profil  proyeksiyalari 

gorizontal  va  frontal  proyeksiyalariga  asosan  bog'lanish  chiziqlari  yordamida 

aniqlanadi.  B,  C  va  D  oraliq  nuqtalarning  proyeksiyalarini  qurish  uchun  P

V

,  P

V1

  va 

P

V2

 yordamchi kesuvchi tekisliklardan foydalanib ularning frontal proyeksiyalari  b ' ,  

c '  va  d '  lar topiladi. 

Ushbu  misolda  frontal  proyeksiyalarda  b ' ,   c '   va  d '   larni  ixtiyoriy  joyda 

belgilab olib, yordamchi kesuvchi tekisliklardan foydalanmaslik ham mumkin. 

Bog'lanish  chizig'ini  gorizontal  proyeksiyaga  tushirib  C,  B  va  D  nuqtalarning 

gorizontal  proyeksiyalari  c,  b,  va  d  lar  topiladi.  Bog'lanish  chiziqlari  yordamida 

profil proyeksiyalarda  b ' ' ,   c ' '  va  d ' '  proyeksiyalar aniqlanadi. 

242-shakl,  b  da  izometrik  proyeksiyani  qurish  ko'rsatilgan.  m  va  n 

o'lchamlardan  foydalanib  (242-shakl,  a)  silindr  izometrik  proyeksiyasi  qurilgandan 

keyin, prizma asosining izometrik proyeksiyasi quriladi va undagi 1, 2, 3, 4 hamda 5 

nuqtalar  topiladi.  Bu  nuqtalardan  kompleks  chizmaning  profil  proyeksiyasidan 

olingan  1 ' ' e ' ' ,   2 ' ' d ' '  va h. Masofalar o'lchab qo'yilib A, B, C, D, Enuqtalar topiladi. 

Izometrik  proyeksiyada  silindr  va  prizma  sirtlarining  kesishish  chizig'i 

kompleks chizmadan olingan koordinatalar bo'yicha topilgan A, B, C, D, E nuqtalarni 

o'zaro tutashtirib hosil qilinadi.