O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi

IV. MA‟RUZA MATERIALLARI 

 

1-MA‟RUZA. Proektsiyalash usullari 

1.1. Markaziy proektsiyalash. 

2.1. Parallel proektsiya. 

2.3. Ortogonal proektsiya 

1.4. Nuqtaning proektsiyasi 

 

Tayanch so‟z va iboralar: proektsiya, markaziy proektsiya, parallel proektsiya, 

ortogonal proektsiya, koordinatala o‘qi, kompleks chizma 

 

1.1. Markaziy proektsiyalash. 

Faraz  qilaylik  fazoda  H  tekislik  berilgan  bo‘lsin  va  biz  uni  proektsiyalar 

tekisligi  deb  ataylik.  Proektsiyalar  tekisligida  yotmagan  qandaydir  S  nuqtani  tanlab 

olaylik.  Bu  nuqtani  proektsiyalash  markazi  deb  qabul  qilamiz.  Fazoda  berilgan  A 

nuqtani    H

 

proektsiyalar  tekisligiga  proektsiyalansin.  Buning  uchun  S  poektsiyalash 

markazidan F nuqta orqali 1 to‘g‘ri chiziq o‘tkazamiz. Bu chiziqni proektsiyalovchi 

to‘g‘ri  chiziq  deb  ataymiz.  So‘ngra  proektsiyalovchi  to‘g‘ri  chiziq  SA  ni  H

 

proektsiyalar  tekisligi  bilan  kesishgan  nuqtasini  A

1 

topamiz.  A

1 

nuqta  A  nuqtaning 

proektsiyasi deyiladi (1.1 shakl). B nuqtaning B

1 

proektsiyasi ham shu tarzda topiladi. 

Fazodagi har bir nuqta o‘zining proektsiyasiga ega bo‘ladi. Biroq 1.2 shaklda 

C  va  A  nuqtani  proektsiyalovchi  to‘g‘ri  chizig‘ining  proektsiyalar  tekisligi  bilan 

kesishgan nuqtasi nuqta umumiy bo‘ladi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Demak, bitta proektsiya  A va C nuqtani fazodagi holatini aniqlab bera 

olmaydi. CHizmaga qo‘yilgan talablarda fazoviy ob‘ektni holatini proektsiyalari 

orqali aniq tasvirlash kerak. 

 

1.1 шакл                                                

 

1.2 шакл 

---

1.3 шакл                                                

 

1.4 шакл 

1.5 шакл