O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi

 

 

---

 

3.2. Jismlarning sirtlarini kesishuvi.  

Sirtlarning o'zaro kesishish va o'tish chiziqlari to'g'risida umu- miy 

ma'lumotlar.  

Mashinalarning 

ko'pchilik 

detallari 

geometrik 

jismlarning 

o'zaro 

kesishishlaridan  hosil  bo'lgan  konstruksiyalar  ko'rini-  shida  bo'ladi.  Ushbu 

kesishuvchi sirtlar uchun umumiy bo'lgan chiziq kesishish chizigi deyiladi. 

 

239-shakl. Sirtlarning o'zaro kesishish chizig'i va detallardagi o'tish chiziqlarining 

chizmada tasvirlanishi 

 

 

 

 

 

 

 

 

240-shakl. Har xil qurilma va apparatlar detallarida kesishish va o'tish chiziqlarining 

tasvirlanishi 

 

 

---

 

Chizmalarda  sirtlarning  o'zaro  kesishish  chizig'  i  tutash  asosiy  chiziq  bilan 

tasvirlanadi  (239-shakl,  a).  Quyma  va  qolipangan  detal-  larning  o'zaro  tutashish 

joylarida  o'zaro  kesishish  chizig'  i  aniq  ajralib  ko'rinib  turmaydi.  Bunday  hollarda 

tasavvurdagi kesishish chizig'i  o a f i s h  chizig^i deb nomlanadi va chizmalarda shartli 

ravishda ingichka tutash chiziq bilan tasvirlanadi. Bu chiziq o'zaro kesishuvchi sirtlar 

konturlari davomining kesishish nuqtalaridan boshlanadi va tugaydi (239-shakl, b). 

Mashinasozlikda sirtlarning har xil shakldagi kesishish va o'tish chiziqlariga ega 

bo'lgan  detallar  ko'p  uchraydi.  Ayniqsa  quyish  yo'li  bilan  tayyorlangan  detallarda 

o'tish  chiziqlari  ko'p  uchraydi.  240-shakl,  a  da  tasvirlangan  qattiqlikni  sinash 

asbobida har xil sirtlarning o'tish chiziqlari ko'rinib turibdi. 

Qorish apparatining kojux va qopqog'i har xil o'tish chiziqlariga ega (240-shakl, 

b).  Bu  yerda  silindrik  va  boshqa  sirtlarning  o'zaro  kesishish  chiziqlarini  ko'rish 

mumkin. 

O'tkazish  trubalari,  ventilyatsion  qurilmalar,  rezervuarlar,  mashina-  larning 

kojuxlari  va  stanoklarning  chizmalarini  bajarishda  kesishish  va  o'tish  chiziqlarini 

aniq qurish talab qilinadi.