O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

 
Termoyadro reaksiyasi. 
 
 
Yengil yadrolarning qo’shilishi natijasida atomning zanjir reaksiyasidagi en-
ergiyadan  bir  necha  borobar  ko’proq  energiya  ajralib  chiqar  ekaan.  Bunga 
termoyadro reaksiyasi deyiladi. 
     Masalan: 
       
1
1
2
0
1
1
1
1
1
2
3
1
1
2
2
3
4
1
1
2
2
1
2, 2
.
5,5
18, 4
.
Н
H
H
e
МЭВ
H
H
He
МВЭВ
H
He
He
H
МЭВ






 








 
 
Termoyadro  reaksiyasiga  asoslanib  vodorod  bombolari  yaratildi.  U  atom 
bombosidan  bir  necha  borabor  kuchliroq  ekan.  Ammo  termoyadro  reaksiyasini 
xuddi  atomning  zanjir  reaksiyasi    kabi  boshqarish  hanuzgacha  hal  etilgan  emas. 
Agar termoyadro reaksiyasini boshqara olsak, biz bitmas-tugamas energiya zahira-
siga ega bo’lishimiz mumkin. Bu sohada hozirgi payta fizik olimlar tomonidan jid-
diy izlanishlar olib borilmoqda.  
 
Elementar zarrachalar. 
 
 
Ementar zarrachalarni   tinch xolatdagi massasi m
0
 ga ko’ra 4 sinfga bo’lish 
mumkin. 
1.  Fotonlar (m
0
=0). 
2.  Leptonlar yoki yengil zarralar (00

m
e
) 
3. Mezonlar yoki o’rtacha og’irlikdagi zarralar (m
e
0
p
) 
4. Barionlar yoki og’ir zarralar (m
e
0
d
) 
  
Bu yerda m
e
, m
p
, m
d
-elektron, proton, deytron massa 
Barcha elementar zarralar antizarra ko’rinishda ham mavjud bo’lar ekan. Zarra va 
antizarraning massasi, elektr zaryadi bir xil bo’lib, faqat zaryad ishorasi bilan farq 
qilar ekan. 
neytron
e
n
P
na
antineytri
e
P
n













,
,
0
1
1
0
1
1
~
~
0
1
1
1
1
0
 
 
Zarra  va  antizarracha  bilan  to’qnashsa,  neytral  zarracha 

-kvanti  hosil 
bo’ladi. Bunga zarrachalar anniglyasiyasi deyiladi.  
 
 
Masalan: 
;
2
;
2
0
1
0
1
0
~
1
1
1
1








e
e
P
P