O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

Adabiyotlar bilan ishlash usuli 
Xar  qanday  fan  o‗z  ilmiy-tadqiqot  usullariga  ega.  Bu  usullar  orqali  u  o‗z  mazmunini 
boyitib,  yangilab  boradi.  Pedagogika  o‗z  tadqiqot  usullari  orqali  pedagogik  xodisa  va 
jarayonlarni o‗rganadi. 
Pedagogikaning  ilmiy-tadqiqot  usullari  deganda  yosh  avlodni  tarbiyalash,  bilimli  qilish 
va  o‗qitishning  real  jarayonlariga  xos  bo‗lgan  ichki  aloqa  va  munosabatlarni  tekshirish,  bilish 
yo‗llari, uslublari va vositalari majmuini tushunamiz. 
Pedagogikaning  ilmiy-tadqiqot  usullari  qanchalik  to‗g‗ri  tanlansa  ta‘lim-tarbiya 
mazmunini  yangilash  va  takomillashtirish  shu  darajada  yaxshilanadi,  pedagogika  fani  boyib 
boradi. 
Bugungacha  mavjud  va  ishlab  chiqilgan  quyidagiilmiy-tadqiqot  usullariga  tayanib  fikr 
yuritsa  bo‗ladi:  1)  kuzatish  usuli;  2)  suxbat  usuli;  3)  bolalar  ijodini  o‗rganish  usuli;  4)  test, 
so‗rovnomalar  usuli;  5)  bibliografiya  usuli;  6)  eksperiment,  tajriba,  sinov  usuli;  7)  statistika 
ma‘lumotlarini taxlil qilish usuli; 8) matematika-kibernetika usuli. 
Pedagogik  muammolarni  tadqiq  etish  avvalo  adabiyotlarni  o‗rganishdan  boshlanadi. 
O‗rganiladigan xujjatlar va manbalarga xalq maorifiga aloqador xujjatlar, qonunshunoslikka oid 
xuquqiy  xujjatlar  kiradi.  Shu  bilan  birga  pedagogika  faniga  oid  bo‗lgan  tarixiy-pedagogik 
adabiyotlar,  arxiv  xujjatlari,  pedagogik  matbuot  materiallari,  darsliklar,  o‗quv-uslubiy 
ishlanmalar  xam  kiradi.  Adabiyotlarni  o‗rganish  usuli  muammolarning  qay  tomonlari  yaxshi 
ochilganini, qaysi masalalar xal etilmagani kabilarni bilish imkoniyatini beradi.  
Adabiy  manbalar  bilan  ishlash  quyidagi  metodlardan  foydalanishni  nazarda  tutadi: 
bibliografiya  tuzish,  annotatsiya,  konspektlashtirish.  Ishning  maqsadidan  kelib  chiqqan  xolda 
yuqoridagi usullardan biri tanlab olinadi.  
Bibliografiya  –  bu  xal  etishi  lozim  bo‗lgan  muammoni  tadqiq  etish  jarayonida  zarur 
bo‗lgan  adabiyotlar  ro‗yxati.  Adabiy  manbalar  bilan  ishlash  aniq  ma‘lumotlarni  bibliografiya 
tuzish  yo‗li  bilan  rasmiylashtirishni  talab  etadi.  Bunda  ma‘lumotlar  muallifining  ism-sharifi, 
asarning  nomi  (maqolalar  uchun  oynoma  va  ro‗znomalarning  nomi),  joyi  va  nashr  etilgan  yili 
ko‗rsatiladi.