О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Damariq  —  Andijon viloyati Xo`jaobod rayonidagi Xo`jaobod qishlog`iga qarashli 
«O`zbekiston» nomli jamoa xo`jaligi hududida joylashgan. Avvallari bu ariqni «YOmonyor» deb 
atashardi. Bu ariq asli o`sh soyidan bosh olardi, deb hikoya qiladi shu qishloqlik Turdiboy ota 
Usmonov. Biz bolalik davrimizda Xo`jaobod qishlog`ini va uning erlarini shu ariq sug`orardi. 
Bahor oyi yoki olma gullagan paytda bu qishloq ahlini vahima bosardi, chunki o`sh soyi toshib 
ariq boshini oqizib ketardi yoki SHahrixon soyiga qo`shib yuborardi. Natijada Xo`jaobod, 
Buloqboshi, Qoratayit qishloqlari suvsiz qolardi, hatto ichishga suv topilmas edi.
 
Suvsizlik azobidan qutulish maqsadida shu qishloq oqsoqollari Abdusamad ota Boymatov, 
mulla Sobirjon YUsupov, Mavlon ota, Mamaroziq otalar boshchiligida to`g`onni qayta qurish 
uchun hashar uyushtirilar edi. Hashar boshlashdan avval bu ishga kimlarni jalb qilish, qaysi 
xonandondan nechta odam ishtirok etishi mumkinligi belgilab olinardi. SO`ng Xo`jaobod volost’ 
boshlig`iga  xabar qilinardi. Hasharda deyarli kambag`al dehqonlar ishtirok etardilar, ammo 
suvning ko`pidan boylar foydalanardilar. To`g`onni bir yil ichida bir necha marta suv buzib 
ketardi. Har safar to`g`onni qayta tiklash uchun kambag`al dehqonlar o`z-O`zlaridan  to`g`on 
qurish uchun asosiy material hisoblangan shox-shabba, yog`och, xashak pichan, poxol kabi 
qurilish materiallari olib borishar edi. Volost’ rahbarlari quruvchilarga hech qanday yordam 
bermas edilar. To`g`on qurilishiga yordam bera olmagan, ilojsiz kambag`al dehqonlarni urishar 
edilar. Asrimizning 20-  yillariga qadar bu «YOmon yor» deb nom olgan joydan suv olish juda 
ham yomon, og`ir edi. SHuning uchun odamlar bu joyni YOmon yor, suv soydan juda damlanib 
chiqqanligi sababli ariqqa Dam arig`i deb nom bergan, deb hikoya qilishadi keksa otaxonlarimiz.