О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Zarautsoy qo`riqxonasi —  Termizdan yuz kilometr narida KO`hitog` oralig`ida 
Zarautsoy nomli manzarali joy bor. Er osti suvlari, yomg`ir va shamol natijasida qoyalarda juda 
ko`p shalolalar, g`orlar paydo bo`lgan.  1932 yilda ovchi va o`lkashunos I. F. Lomaev tog`li 
qishloq aholisidan zaraut —  kamar nomi bilan mashhur bo`lgan «Qizil suratli g`orlar» 
to`g`risidagi afsonani eshitib qoladi va bu sirli rasmlar hiqidagi ma`lumotni Surxondaryo viloyati 
o`lkashunoslik muzeyiga ma`lum qiladi. Toshlarga tushirilgan rasmlar olimlar e`tiborini o`ziga 
tortadi. Arxeologlar va rassomlar barcha g`orlarni o`rganishadi. Tekshirishlar natijasida toshlarga 
solingan 200 dan ortiq rasm aniqlandi. Lekin ulardan faqat o`ttiztasigina yaxshi saqlanib qolgan 
bo`lib, ibtidoiy jamiyat kishilari ovchilik bilan shug`ullanganliklaridan dalolat beradi.
 
Zarautsoy toshlaridagi rasmlarning nusxasi olingan bo`lib, ular viloyat o`lkashunoslik 
muzeyi fondida saqlanmoqda. Zarautsoydagi rasmlar tosh davriga, ya`ni paleolit, mezolit, neolit 
davrlariga mansubdir. Ba`zi rasmlar mezolit davrining oxirlarida yaratilgan bo`lsa, ba`zilari 
milodimizdan oldingi III  —  II  asrlarda kashf etilgan, ayrimlari milodimizning boshlanishiga 
yaqin bunyod etilgan bo`lsa ajab emas. Ming yillar o`tishi bilan rasmlar o`z rangi va sayqalini 
yo`qotgan bo`lsa-da, uzoq o`tmishdan saqlanib qolgan yodgorlik sifatida qimmatlidir.