O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

2.
 
Normallash.
        Bu        usul      qotishmalardagi      ichki        kuchlznishlarni 
yo‘qotish 
bilan  bir  jinsli  mayda  donli  struktura  olishda    ko‘llanila 
di.  Normallash  uchun  zvtektoidgacha  bo‘lgan  po‘lat        buyumlarnp 
As
3
 
kri- 
tik 
nuqtadan, 
evtektoiddan 
keyingi 
po‘latlarni 
esa 
As
T
 
kritik 
nuqta- 
dan      30  —50°S  yuqori      temperaturagacha      qizdirib,      shu
 
temperaturzdp 
ma’lum  vaqt  tutib  turilgach,  havoda  sovitiladi.  Shuni  qayd  etish  lo- 
zimki, 
normallangan 
kam 
uglerodli 
po‘latlarning 
strukturasi      ferrit 
bilan 
perlitdan 
iborat 
bo‘lib, 
xossalari  esa  yumshatilgan    pulatlarni- 
kidan  bir  oz  farq  qiladi.  Shu  sababli      amalda      vaqtning      tejalishi 
hisobiga  ish  unumdorligini  oshirish      uchun  bunday  po‘latlar  yumshatil- 
may  normallanadi.      Normallangan      va      yumshatilgen      o‘rtacha      uglerodli 
po‘latlarning  (S  =  0,3  —0,5  %)  xossalari      bir-biridan      farq  qilishi 
sababli normallash yumshatish o‘rniin bosa olmaydi. 
Konstruksion    po`latlar    qo'llaniladigan  yumshatish  jarayonlari  ikki  eng  keng 
tarqalgan turlari mavjud. Bular  to'liq yumshatish va chala yumshatishdir. 
To`liq  yumshatishda    evtektoidgacha    va  evtektoid  po`latlarini  austenit  fazasida  
ostenit-ferrit chegarasidan 40 ° C yuqorida qizdirish , yuqori haroratda zarur ushlab , 
keyin  asta-sekin  xona  temperaturasigacha  sovutiladi. Bunda  Po`latlar    u  ikki  fazali 
ostenit hamda sementit  (Fe3C) holatida , evtektoid  po`latlari austenit chegarasidan 
40  °  C  yuqori  harorati  austenit  fazasi  hisoblanadi.  To`liq  toblangandan  keyin 
evtektoid  po`latlari    Ferrit  va  perlit  tuzulishiga  ega  bo`ladi.  Ko'pincha  yumshatish 
ichki kuchlanishlardan ozod qilish uchun qo`llaniladi.Bu jarayon stress yordam deb 
ataladi. Kam uglerodli po`latlar (C=0.3%) ni yumshatish  odatda 550 ° C va 650 ° C 
orasida, evtektoid haroratidan  past haroratda amalga oshiriladi
35
 
The  two  most  common  types  of  annealing  processes  applied  to  commercial  plain-
carbon steels are 
full annealing
 and 
process annealing.
 
In  full  annealing, hypoeutectoid  and  eutectoid  steels  are  heated  in the  austenite 
region  about  40°C  above  the  austenite-ferrite  boundary  (Fig.  9.28),  held  the 
necessary  time  at  the  elevated  temperature,  and  then  slowly  cooled  to  room  tem-
perature,  usually  in  the  furnace  in  which  they  were  heated.  For  hypereutectoid 
steels,  it  is  customary  to  austenitize  in  the  two-phase  austenite  plus  cementite 
(Fe
3
C)  region,  about  40°C  above  the  eutectoid  temperature.  The  microstructure  of