O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

PO‘LA TLARNI QA TTIQ KARBYURIZA TORLI MUXITDA 
SMENTITLASH SXEMASI.
Shu bilan birga karbonat tuzlari xam parchalanib ajralayotgan uglerod (IV)-oksid 
ko‘mir bilan reaksiyaga kirishib uglerod (II)- oksidni; xosil qiladi. VaS08->VaO + SOa 
S02 + S =2SO. Ajralgan SO gazi esa parchalanib qutidagi aktiv atomari uglerod
miqdorini oshirib, sementitlash jarayonini tezlatadi. 

---

118 
Bu usul oddiyligiga. qaramay, ish unumining pastligi, ishlash sharoitining 
yomonligi kabi kamchiliklari tufayli sanoatda kam qo‘llaniladi. 
b) Suyuq muxitda sementitlash. 
Bu usuldan ko‘pincha po‘lat buyumlarning sirt 
yuzalarini sementitlashda foydalaniladi. Bunda karbyurizator sifatida ko‘pincha 75— 80 
% natriy karbonat, 10— 15 % natriy xlorid va 5 — 10% kremniy karbid tuzlari 
aralashmasi maxsus vannaga solinib 820 — 850°S temperaturagacha qizdirilib 
suyultirilgach, unga buyumlar tushiriladi. Vannada boradigan reaksiyalar natijasida
uglerod ajralib, buyumning sirtki qatlami: 2Ma2SOZ + 81S = N328103 + Ka20 + 2SO + 
S. Bu usul yuqoridagi usulga qaraganda unumliroq, buyumning sirt yuzasi esa tozaroq 
bo‘ladi. 
v) Gaz muxitida sementitlash. 
Bu usulda 900— 950°S temperaturada qizdirilgan 
pech kamerasidagi buyumdan uzluksiz ravishda tabiiy yoritish,
generator gazlari yoki ularning aralashmalari o‘tkazib turiladi. Bu sharoitda pech 
kamerasidagi uglevodorodlar parchalanib ajralayotgan aktiv atomar uglerod 
buyumlarning sirtki qatlamlariga diffuziyalanadi. 
uglerod 
buyum 
yuzasiga qurum tarzida utib jarayonning 
normal borishini qiyinlashtiradi. Bu usul 
yuqoridagi usullarda ish sharoitining 

---

119 
yaxshiligi, osoy rostlanishi, jarayonni mexaniza siyalashtirilishi va avtomatlash tirilishi 
xamda ish unuminin 2—3 marta yuqoriligi tufayli sanoatda keng tarqalgan.