O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

2.
 
Normallash.
Bu usul qotishmalardagi ichki kuchlznishlarni 
yo‘qotish 
bilan bir jinsli mayda donli struktura olishda ko‘llanila 
di. Normallash uchun zvtektoidgacha bo‘lgan po‘lat buyumlarnp 
As
3
 
kri- 
tik 
nuqtadan, 
evtektoiddan 
keyingi 
po‘latlarni 
esa 
As
T
 
kritik 
nuqta- 
dan 30 —50°S yuqori temperaturagacha qizdirib, shu
 
temperaturzdp 
ma’lum vaqt tutib turilgach, havoda sovitiladi. Shuni qayd etish lo- 
zimki, 
normallangan 
kam 
uglerodli 
po‘latlarning 
strukturasi ferrit 
bilan 
perlitdan 
iborat 
bo‘lib, 
xossalari esa yumshatilgan pulatlarni- 
kidan bir oz farq qiladi. Shu sababli amalda vaqtning tejalishi 
hisobiga ish unumdorligini oshirish uchun bunday po‘latlar yumshatil- 
may normallanadi. Normallangan va yumshatilgen o‘rtacha uglerodli 
po‘latlarning (S = 0,3 —0,5 %) xossalari bir-biridan farq qilishi 
sababli normallash yumshatish o‘rniin bosa olmaydi. 
Konstruksion po`latlar qo'llaniladigan yumshatish jarayonlari ikki eng keng 
tarqalgan turlari mavjud. Bular to'liq yumshatish va chala yumshatishdir. 
To`liq yumshatishda evtektoidgacha va evtektoid po`latlarini austenit fazasida
ostenit-ferrit chegarasidan 40 ° C yuqorida qizdirish , yuqori haroratda zarur ushlab , 
keyin asta-sekin xona temperaturasigacha sovutiladi. Bunda Po`latlar u ikki fazali 
ostenit hamda sementit (Fe3C) holatida , evtektoid po`latlari austenit chegarasidan 
40 ° C yuqori harorati austenit fazasi hisoblanadi. To`liq toblangandan keyin 
evtektoid po`latlari Ferrit va perlit tuzulishiga ega bo`ladi. Ko'pincha yumshatish 
ichki kuchlanishlardan ozod qilish uchun qo`llaniladi.Bu jarayon stress yordam deb 
ataladi. Kam uglerodli po`latlar (C=0.3%) ni yumshatish odatda 550 ° C va 650 ° C 
orasida, evtektoid haroratidan past haroratda amalga oshiriladi
35
The two most common types of annealing processes applied to commercial plain-
carbon steels are 
full annealing
and 
process annealing.
In full annealing, hypoeutectoid and eutectoid steels are heated in the austenite 
region about 40°C above the austenite-ferrite boundary (Fig. 9.28), held the 
necessary time at the elevated temperature, and then slowly cooled to room tem-
perature, usually in the furnace in which they were heated. For hypereutectoid 
steels, it is customary to austenitize in the two-phase austenite plus cementite 
(Fe
3
C) region, about 40°C above the eutectoid temperature. The microstructure of