Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

2.1.Amaliy mashg’ulot uchun materiallar 
 
1-mavzu: Umumiy jismoniy tayyorgarlik (jismoniy sifatlarni 
rivojlantirish). 
Jismoniy  tarbiyadan  nazariy  ma'lumotlar  o`rta  maktablarda  har  bir  jismoniy 
tarbiya  darslarida,  dars  mavzusiga  muvofiq  berib  boriladi.  Dars  davomida  nazariy 
ma'lumotlar  sifatida  jismoniy  mashqni  bajarish  texnikasi  va  taktikasi,  jismoniy 
fazilatlarni  rivojlantirish,  harakat  malaka  va  ko`nikmalariga  o`rgatish,  jismoniy 
tarbiya  va  sport  bilan  shug`ullanishda  jarohatlanishni  oldini  olish  kabi  ko`rsatmalar 
berib  boriladi.  Shu  bilan  birga  o`quvchilarda  jismoniy  tarbiya  va  sportga 
qiziqishlarini ortirish uchun jismoniy mashqlarni organizmga ijobiy ta'siri va sog`lom 
bo`lish  uchun  tabiat  omillaridan  foydalanish  usullari  hamda  mashxur  sportchilar 
hayoti xaqida ma'lumotlar berib boriladi. 
 Kollejlarda  jismoniy  tarbiyadan  nazariy  bilimlar  ma'ruza  va  seminar 
mashg`ulotlari  davomida  maxsus  rejaga muvofiq  berib boriladi. Bu  mashg`ulotlarda 
ta'lim tizimida jismoniy tarbiya va sportning tutgan o`rni hamda jismoniy tarbiyaning 
maqsadi va vazifasi o`rganiladi. Shuningdek jismoniy mashqlarini organizmga ijobiy 
ta'siri,  sog`lom  turmush  tarzi,  jismoniy  tarbiya  vositalari-jismoniy  mashqlar  bilan 
mustaqil  shug`ullanish,  tabiat  omillari-quyosh,  havo  va  suv  muolajalari  yordamida 
chiniqish,  jismoniy  fazlatlarini  rivojlantirish  va  takomillashtirish  tavsiyalari  berib 
boriladi.  Tamaki  maxsulotlari  chekish,  alkogol  ichimliklar  iste'mol  qilish,  noto`g`ri 
ovqatlanish,  semirib  ketish,  kam  harakatlik  kabi  organizmga  salbiy  ta'sir  etuvchi 
omillarni bartaraf etish talablari keng ta'riflanadi. 
Jismoniy  mashqlar  va  sport  bilan  shug`ullanishda  shaxsiy  gigena  talablari 
bo`lgan sport kiyimlari, poyabzallar hamda sport jixozlarini toza va saranjom tutish. 
Tanani parvarish qilish, og`iz bo`shlig`ini toza tutish, dam olish, yashash, mashg`ulot 
joylarini gigenik talablariga javob berishlarini tashkil etish. Ichimlik suvi, issiq suv va 
toza havo bilan taminlanishi, yoritilishini nazorat qilish masalalari nazariy bilimlarda 
berib boriladi.  
O`quvchi va talabalar bilan tashkil etiladigan jismoniy tarbiya tadbirlari maqsadi 
va  vazifalari  hamda  ularning  shakllari,  mashg`ulotlarni  tashkil  etish  uslublari  ham 
tahlil  etiladi.  O`quv  kursiga  muvofiq  sport  turlari  qonun  qoidalari,  sport  turlari  va 
jismoniy  mashqlarga  o`rgatish  texnikasi  va  taktikasi,  umumiy  va  maxsus  jismoniy 
fazilatlarni  rivojlantirish  hamda  sport  turlari  bo`yicha  musobaqalar  tashkil  etish, 
bolalarni sport turlariga jalb etish hamda saralash va ular bilan mashg`ulotlar tashkil 
etish  talablari  nazariy  mashg`ulotlarda  o`rgatiladi.  Jismoniy  mashqlar  va  sport  bilan 
mustaqil  shug`ullanishda  jarohatlanishni  oldini  olish,  birinchi  tibbiy  yordam 
ko`rsatish  qoidalari,  organizmning  funktsiyalarini  jismoniy  tarbiya  ta'sirida 
rivojlanishi hamda jismoniy rivojlanishni tibbiy nazorat qilish shartlari ham  ma'ruza 
va  seminar  mashg`ulotlari  davomida  muhokama  qilinadi.  Nazariy  fanlar  bo`yicha 
talabalar bilimi testlar va og`zaki savollar va yozma ishlar bilan nazorat qilinadi.