Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

  Asosiy gimnastika  ko‘pkurash turlaridagi mashqlar. 
  Akrobatika mashqlari   
 
Ta’lim  muassasalarida  ta’lim  olayotgan  o‘quvchilarning  jismoniy  tarbiya 
majmua  dasturlarida,  nisbatan  murakkab  bo‘lmagan  akrobatik  mashqlarni 

---

o‘zlashtirishga  katta  e’tibor  beriladi.  Mashqlar  tartibi  katta  emas,  ammo  o‘zining 
dinamikasi  va  ruhiyatiga  ko‘ra  ta’lim  muassasalarining  gimnastika  mashg‘ulotlarida 
juda  keng  qo‘llaniladi  va  o‘quvchilarning  jismoniy  tayyorgarligini  oshiruvchi 
samarador  vosita  hisoblanadi.  Bu  mashqlarni  bajarish  bilan  bir  qatorda,  o‘quvchi-
talabalarda  jasurlik,  vaqt  va  fazoda  o‘z  gavdasini  boshqara  olish  sifatlari 
tarbiyalanadi, hamda vestibulyar apparat funksiyalari takomillashib boradi. Akrobatik 
mashqlar,  tezkor-kuch,  egiluvchanlik,  epchillik,  sakrovchanlik  kabi  sifatlarini 
rivojlantiruvchi  jismoniy  vositalar  sifatida  katta  ahamiyatga  ega.  Akrobatika 
mashqlarini o‘tkazish uchun turli asboblardan foydalanish shart emas, chunki hamma 
muassasalarda gimnastika mashg‘ulotlarini tashkil etish uchun imkoniyatlar mavjud. 
Bu  mashqlarni  bajarishda  frontal,  guruhlar  va  o‘yinlar  qo‘llab  o‘quvchi-talabalarni 
jalb  etish,  dars  zichligini  oshirishga  yordam  beradi.  Murakkab  bo‘lmagan  va  yaxshi 
o‘zlashtirilgan  muvozanatni  saqlash,  turish,  “ko‘prik”  larni  darsning  tayyorlov 
qismida  muvaffaqiyatli  bajarish  hamda  turli  harakatli  o‘yinlarga,  estafetalarga  va 
to‘siqlarni  oshib  o‘tish  mashqlarini  kiritish  mumkin.  Bu  erda  majmua  dasturining 
bazaviy  tarkibini  tuzuvchi  akrobatik  mashqlar  ko‘rib  chiqiladi.  Bularni  o‘zlashtirib 
olish,  o‘quvchilarga  jismoniy  tarbiya  bo‘yicha  umumdavlat  ta’lim  me’yorlarini 
bajarish  uchun  yordam  beradi.  Har  bir  mashqning  bajarish  texnikasi  rasm  va 
kinogrammalar  namoyishi  bilan,  o‘rgatish  ketma-ketligi,  xos  bo‘lgan  hatolar, 
straxovka va yordamlar mazmuni alohida ko‘rsatib o‘tilgan. 
Biroz  murakkab  mashqlarni  o‘zlashtirish  uchun  o‘rgatish  dasturlari  tavsiya 
qilinadi. 
O‘quvchi-talabalar  uchun  dumalash,  o‘mbaloq  oshish,  to‘ntarilishlar  va 
muvozanat  mashqlari  yangilik  hisoblanadi,  keyinchalik  shu  mashqlar  katta 
o‘zgarishlarsiz o‘quvchi-talabalar bilan birga bosqichma-bosqich o‘tib borsa tabiiyki 
qiziqish ham so‘nib boradi. Bunday bo‘lishi mumkin emas, chunki o‘qituvchi-talaba 
bu  mashqlarga  bo‘lgan  qiziqishni  qaytadan  tug‘ilishiga,  uni  davomiyligini  ushlab 
qolishga  va  albatta  rivojlantirishga  harakat  qilishi  lozim.  Buning  uchun,  variantlar 
xilma-xilligini  taniqli  o‘quvchi-talabalar  bilan  mashqlarni  bajarish,  ularni 
murakkablashtirish, ko‘rinishni o‘zlashtirish va boshqa elementlar bilan birlashtirish, 
hamda o‘yin va estafetalardan foydalanish zarur.