O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent Moliya instituti

Sug‘urta maydoni
- sug‗urtaga tortilishi zarur bo‗lgan ob‘ektlarning eng katta 
soni. Ayrim ekspertlar xulosasiga ko‗ra, O‗zbekistonda sug‗urta maydoni hali to‗la 
o‗zlashtirilmagan. Faqat mol-mulklarning 20-30 foizigina sug‗urtaga tortilgan. 
Sug‘urta manfaati
- sug‗urtada moddiy manfaatdorlik chorasi. Sug‗urta 
hodisasi ro‗y berishi natijasida sug‗urtalanuvchiga moddiy zarar keltiruvchi 
predmetlar - mol-mulk yoki sug‗urtalanuvchining uchinchi shaxsga zarar keltirish 
xolatlari. Masalan, sug‗urtalanuvchining avtomobil transporti yo‗l-transport 
hodisalari tufayli shikastlanganda, sug‗urtalanuvchida ushbu mulkka nisbatan 

---

360 
manfaatdorlik yuzaga keladi va sug‗urta moddiy manfaatdorlik chorasi sifatida 
maydonga chiqadi. 
Sug‘urta mukofoti 
- sug‗urta mukofotining miqdori sug‗urta summasiga 
nisbatan foizlarda aniqlanadi. Sug‗urta mukofotining miqdori aniq summalarda 
ham ifodalanishi mumkin. Masalan, avtomobil egalarining uchinchi shaxsga zarar 
keltirish fuqarolik javobgarligini sug‗urtasida sug‗urta mukofoti aniq pul birligida 
ko‗rsatiladi. 
Sug‘urta mukofotlari zahirasi 
- hayotni va nafaqani uzoq muddatli 
sug‗urtalash bo‗yicha to‗lovlarni oldindan to‗lash uchun sug‗urta kompaniyasida 
tashkil etiladigan fond. Bu fond sug‗urta operatsiyalarini moliyaviy barqarorligini 
ta‘minlashda hamda sug‗urtalovchi zimmasidagi majburiyatlarni bajarishda muhim 
o‗rin tutadi. Hayot sug‗urtasi shartnomalari, odatda, bir necha yilga tuziladi. 
Sug‗urta mukoftlarini kelib tushish va sug‗urta summasini to‗lash vaqtlari o‗zaro 
to‗g‗ri kelmaganligi uchun, sug‗urta kompaniyasiga kelib tushgan sug‗urta 
mukofoti ma‘lum vaqt mobaynida uning ixtiyorida bo‗sh xolda bo‗ladi. Kelib 
tushgan sug‗urta mukofotlarining bir qismi joriy to‗lovlar uchun sarflanadi, qolgan 
qismi esa zahira fondini shakllantirish uchun yunaltiriladi. Uzoq muddatli hayot 
sug‗urtasi bo‗yicha zahira fondining mablag‗lari kredit resursi sifatida 
foydalanilishi mumkin.